Strach ma wielkie migdały

Schemat przedstawiający lokalizację hipokampa w ludzkim mózgu
źródło: Wikipedia

Ludzkie emocje, to temat bardzo rozległy. Wielu badaczy próbowało uchwycić esencje emocji w przeróżnych teoriach, począwszy od doszukiwania się ich genezy w procesach poznawczych, czy też biologicznych na socjalnych kończąc. Czy strach jest tylko niechcianą anomalią naszej psychiki, a może czemuś służy? Strach jest ściśle związany z instynktem przetrwania. Nie jest cechą tylko ludzi, ale występuje także u zwierząt.

W ujęciu neurofizjologii strach jest stanem szczególnego wzbudzenia układu limbicznego oraz tworu siatkowatego rozciągającego się wzdłuż pnia mózgu. Stan ten przez autorów licznych badań, charakteryzowany był jako wzmożone wyładowanie elektrofizjologiczne, korelujące ze zwiększonym stężeniem odpowiednich neurotransmiterów. Gdy się boimy następuje wyrzut adrenaliny, która sprawia, że ciało jest gotowe, by walczyć z napastnikiem lub przed nim uciekać. Reakcja ta jest całkowicie autonomiczna.

Badania neuropsychologów pozwoliły określić, które dokładnie części mózgu odpowiadają za odczuwanie strachu. Centralną rolę w tym procesie odgrywa:

• Wzgórze - decyduje, gdzie wysłać przychodzące dane sensoryczne z różnych receptorów (wzroku, słuchu, węchu, smaku, dotyku),
• Kora czuciowa - interpretuje dane sensoryczne, 
• Hipokamp – przechowuje wspomnienia i na ich podstawie ustanawia kontekst bodźca, 
• Ciało migdałowate - dekoduje emocje; określa potencjalne zagrożenie, 
• Podwzgórze - aktywuje tryb "walki lub ucieczki". 

Strach jest bardzo ważny, czasami ratuje nam życie. Gdybyśmy go nie odczuwali, nie rozejrzelibyśmy się przed wejściem na jezdnię, bo nie balibyśmy się, że coś nas przejedzie; nie przygotowalibyśmy się do egzaminu, bo nie balibyśmy się, że go nie zaliczymy.

Zapraszam na referat w czasie Nocy Biologów (zobacz program), o godz. 17.30.

Piotr Wiśniewski 
Biologia medyczna

Bibliografia:
1. J. Strelau D. Doliński Psychologia wyd. Gdańsk 2008 tom II
2. H. Easenck Podpatrywanie umysłu wyd. Gdańsk 2003 przyp. tłum. B. Wojciszke
3. J. Strelau Psychologia podręcznik akademicki wyd. Gdańsk 2006 tom. II
4. J. Heitzman Stres w etiologii przestępstw agresywnych wyd. UJ Kraków 2002 \
5. B. Sadowski Biologiczne mechanizmy zachowania się ludzi i zwierząt wyd. Naukowe PWN 2008