 |
| (fot. S. Czachorowski) |
Antoine de Saint – Exupery.
Chcę napisać o przedmiotach szkolnych: przyroda i biologia jako sposobie kształcenia ważnych kompetencji młodego pokolenia. Zacznę od tego, czym jest kompetencja. Kompetencja jest kombinacją wiedzy, umiejętności i przyjmowanej postawy. Wyróżnia się kompetencje kluczowe, a więc takie, które wspierają rozwój osobisty(duchowy) człowieka i włączają go w życie społeczne, z czasem w aktywne obywatelstwo, a w przyszłości także możliwość znalezienia zatrudnienia. Podaje się osiem takich kompetencji, a są to:
- porozumiewanie się w języku ojczystym
- porozumiewanie się w językach obcych
- kompetencje matematyczne i podstawowe kompetencje naukowo-techniczne
- kompetencje informatyczne
- umiejętność uczenia się
- kompetencje społeczne i obywatelskie
- inicjatywność i przedsiębiorczość
- świadomość i ekspresja kulturalna.
Proces kształtowania i rozwijania w sobie kompetencji kluczowych trwa przez całe życie i nigdy się nie kończy.
Zajmę się bliżej podstawowymi kompetencjami naukowo-technicznymi, z pominięciem kompetencji matematycznych. Warto zaznaczyć, że zauważa się politykę wspierającą organizację nauczania przedmiotów przyrodniczych, która ma swoje podłoże w większej potrzebie na rynku pracy. Wynika z niej, że choć na ogół uczniowie uczą się przedmiotów przyrodniczych w podziale na biologię, chemię i fizykę, podkreślają się powiązanie tych przedmiotów.
Do podstawowych kompetencji naukowo-technicznych należy zaliczyć: znajomość podstawowych procesów zachodzących w przyrodzie, a także zasad funkcjonowania technologii i umiejętność ich zastosowania. Według nowej podstawy programowej istotniejsze jest myślenie uczniów poparte wykorzystaniem różnych technik i strategii od przyswojenia wiadomości podręcznikowych. Ponadto potrzeba rozumienia związku technologii z innymi dziedzinami – postępem naukowym (np. w medycynie), społeczeństwem (wartości, zagadnienia moralne), kulturą (np. multimedia) oraz ze środowiskiem (zanieczyszczenie). To także umiejętność rozpoznania głównych cech badania naukowego (omawianie przebiegu doświadczeń) i rozumienia powodów wyprowadzenia takich, a nie innych wniosków. Najkorzystniej jest, kiedy uczniowie samodzielnie przygotowują i przeprowadzają doświadczenia, a dalej wypracowują wnioski na podstawie własnych obserwacji zjawiska lub przyrody. W ten sposób teorię ubogacają praktyką. Szkoła powinna stwarzać dobre warunki do uczenia się, a nauczyciel ma być przewodnikiem, doradcą i pasjonatem rozbudzającym zainteresowania młodego pokolenia.
Tak jak wcześniej wspomniałam, ważne jest angażowanie uczniów w problemy ochrony środowiska i wykazanie różnych zastosowań osiągnięć nauk przyrodniczych w życiu codziennym.
Należy podkreślić, że nowe metody pracy na lekcjach, między innymi technologie informatyczne, odgrywają obecnie kluczową rolę w badaniach edukacyjnych z przyrody, zwiększając możliwości ich prowadzenia i rozszerzając zakres pomiaru. Zwiększają możliwości poznawcze o organizmach żywych, ich budowie, rozwoju, fizjologii i pochodzeniu oraz uatrakcyjniają lekcje przyrodnicze. Koniecznie wspomnieć należy o prezentacjach multimedialnych, płytach CD, informacjach z internetu, tablicach interaktywnych często wykorzystywanych na zajęciach z biologii.
W okresie dojrzewania młodzież przestaje patrzeć na rzeczywistość ze ślepą ufnością, zaczyna krytycznie odnosić się do dorosłych, do ich poglądów i zasad, którym dotąd była posłuszna. W sercu i umyśle powstaje świat ideałów, pragnienia i subiektywne dążenia rodzą wizje, dobrej, pięknej i wzniosłej rzeczywistości, w porównaniu, z którą życie wydaje się zimne, złe, niesprawiedliwe lub też obce. W ten sposób rodzi się potrzeba poznania siebie i swojego potencjału. Lekcje biologii stwarzają doskonałe warunki do uczenia się twórczego, bez zbędnego wkuwania pojęć i regułek. Uczniowie rozwijają wiele umiejętności, które przydadzą się podczas dalszego uczenia się, jak i w życiu codziennym.
W interesie nas wszystkich i naszej wspólnej przyszłości, istotne jest, by rozwój ich kompetencji był skuteczny. Zauważa się wyraźny postęp kompetencji młodzieży. Da się wyróżnić różnorodne i adekwatne sposoby nauczania kompetencji, po to, by lepiej przygotowywać młodych ludzi do wyzwań dorosłego życia, w tym do wejścia na rynek pracy, a przede wszystkim mądrego poznawania świata. Te kompetencje odnoszą się do zdolności przekształcania idei w czyny. Składają się na nie: kreatywność, innowacyjność, podejmowanie ryzyka, umiejętność planowania, organizowania, analizowania, oceny, zarządzania i wdrażania projektu oraz umiejętność współpracy w zespole, by osiągnąć zamierzone cele. Zajęcia z biologii to doskonała okazja, by poznawać otaczający świat poprzez zgłębianie wiedzy przyrodniczej.
Trzeba podkreślić, że nie można marnotrawić potencjału młodzieży. Inwestowanie w poprawę kompetencji młodzieży daje bowiem istotne korzyści społeczne, w tym długofalowy wzrost gospodarczy. Nawiązując do motta mojej pracy trzeba pamiętać, co jest najważniejsze, bo do tej pory starałam się ukazać rzeczy ważne (kompetencje przyrodnicze). Sobór Watykański II w „Deklaracji o wychowaniu chrześcijańskim” mówi: „Dzieci i młodzież mają prawo, aby pobudzać ich do oceny wartości moralnych wedle prawidłowego sumienia i do przyjmowania owych wartości przez osobisty wybór, a również do doskonalszego poznawania i miłowania Boga”.
Wychowanie powinno opierać się na sumieniu w szerokim znaczeniu tego słowa. Osobowość dojrzewająca powinna zawierać element właściwego dokonywania oceny swego postępowania, umiejętność dokonywania wyboru działań oraz powstrzymywania się przed czynami niezgodnymi z uznanymi normami lub też dobrem innych ludzi.
Współczesny człowiek stając przed koniecznością wyboru w codziennym życiu potrzebuje jasnych kryteriów odróżniania dobra od zła. Tak więc biologia czy przyroda (jako przedmioty nauczania) mają ścisły związek z wieloma różnymi kompetencjami młodego pokolenia, jak również da się zauważyć łączność z normami moralnymi.
Bożena Jankowska – Kasprzyk
studia podyplomowe z biologii
LITERATURA:
1. Encyklopedia – Biologia, wydawnictwo GREG, KRAKÓW
2. K. Ostrowska - „W poszukiwaniu wartości”, cz. I i II, wydawnictwo RUBIKON
3. „KATECHETA” - miesięcznik poświęcony katechezie i wychowaniu religijnemu.
4. Ministerstwo Edukacji Narodowej – akty prawne.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz