Szkoła jako instytucja została zobligowana do spełniania wielu zadań, wśród nich można wyróżnić dwa najważniejsze – nauczanie podstawy programowej poszczególnych przedmiotów, a także kształtowanie w młodym pokoleniu istotnych kompetencji, które w przyszłym życiu mogą okazać się kluczowe. Na ścieżce edukacji młodego człowieka niezwykle ważną funkcję pełni przyroda, a w późniejszej fazie nauki – biologia. Są to przedmioty, w których program mimo rozległego i bardzo interesującego spektrum materiałowego można zaimplementować pewnego rodzaju zadania, dzięki którym młodzi ludzie będą rozwijać nie tylko swoją wiedzę, lecz również umiejętności interpersonalne, od których w dużej mierze zależy ich sukces życiowy i zawodowy.
Pierwszą i właściwie zasadniczą kompetencją, którą młode pokolenie musi posiąść jest dokonywanie selekcji materiału, tak by proces nauki został zdecydowanie uproszczony do zagadnień najważniejszych i najbardziej kluczowych. Jest to umiejętność, której kształcenie wymaga odpowiedniej wiedzy nauczyciela, musi on bowiem już na etapie przedmiotu przyrody pomagać uczniom w podkreślaniu istoty konkretnych tematów. Program nauczania przyrody został tak skonstruowany, by zainteresować tym przedmiotem bardzo młodych uczniów nie obciążając ich we wczesnym etapie edukacji zbyt wieloma obowiązkami nauki na pamięć. W późniejszych latach uczeń musi jednak wiedzieć jak nauczyć się konkretnych zagadnień, które rzeczy są w danym temacie najważniejsze, na jakich definicjach się skupić, co trzeba zapamiętać, a co jest tylko ciekawostką. Pochodnymi selekcji materiału z pewnością powinny być umiejętności planowania swojej nauki i jej oceny. Tutaj kompetencje nauczyciela również mogą pomóc uczniom, lecz w przypadku tych dwóch zdolności ważniejszą rolę odgrywają rodzice. To oni muszą nakierować młodego człowieka – uzmysłowić mu jak ważna w nauce jest systematyczność i planowanie. Jak łatwo posiąść wiedzę, gdy przygotowuje się tydzień, a jak trudno nauczyć się przez jeden dzień. Ocena swojej wiedzy jednakże powinna wypłynąć od nauczyciela. To on powinien informować uczniów w jaki sposób efektywnie ocenić swoją wiedzę, tak by nie mieli z tym problemu w późniejszym życiu.
Kolejnymi kluczowymi kompetencjami, których rozwijanie stanowić może w przyszłości o sukcesie młodego pokolenia są twórcze myślenie, krytyczne wnioski i stawianie pytań. Podstawa programowa nauczania przyrody i biologii jednoznacznie stawia na wszystkie z wyżej wymienionych. Te trzy umiejętności w dobie bardzo szybkiego rozwoju technologii, mediów i wszechobecnej informacji mają kapitalne znaczenie dla całego sensu nauki takich przedmiotów jak przyroda i biologia. Jeżeli młode pokolenie potrafi formułować swoje myśli poza utartymi podręcznikowymi schematami, lecz mając przyswojoną wiedzę merytoryczną, jeśli potrafi stawiać wnioski będące krytyką wobec konkretnego spektrum biologicznej sfery ich zainteresowań i wreszcie – jeśli potrafią pytać o sprawy ich nurtujące – jest to pokolenie wygrane i mające szanse na wielki sukces. Szkoła wraz z rodzicami ma ogromny wpływ na proces rozwijania tych kompetencji. Nauczyciel może inicjować twórcze myślenie poprzez burze mózgów, krytyczne wnioski na forum klasowym podczas dyskusji dotyczących przyrody i biologii. W przypadku pytań – nauczyciel powinien wykazywać ciągłą chęć do udzielania na nie odpowiedzi, jeżeli tylko uczniowie je mają. Przyroda i biologia to niezwykle plastyczne przedmioty, ponieważ uczniowie mają z nimi styczność w życiu codziennym – dlatego ich nauczanie może być dla nich interesujące i może pozwalać na rozwijanie wiedzy w tematach, o których chcieliby wiedzieć więcej. O ile nauka historycznych dat zawsze może być skomentowana przez młode pokolenie „to już było, po co się tego uczyć?” – o tyle w przypadku anatomii człowieka czy wielu innych tematów uczeń nie może tego powiedzieć, ponieważ ten materiał dotyka bezpośrednio ich życia i właśnie dlatego kształtuje ważne kompetencje.
Umiejętność, której użyteczność może wykraczać poza szkolne mury, a zahaczać raczej o korporacyjne drzwi największych przedsiębiorstw na świecie bez wątpliwości jest praca w grupie. Tutaj, w tym momencie, nauczyciel powinien postawić pełen nacisk i przekazać swoją wiedzę w taki sposób, by od wczesnych etapów nauki przyrody podkreślać to, że grupowe zadania są najistotniejsze. Wszystkie zadania przybliżające uczniów do zrozumienia wagi tej kompetencji są godne pochwały i warto jako nauczyciel mieć świadomość ile kształtowanie tej właśnie zdolności może znaczyć dla młodego pokolenia. Biologia wydaje się być przedmiotem idealnym do grupowych zadań – zarówno poprzez duży zakres materiału jak i jego jasny podział – grupa I opracowuje zagadnienie X i je przedstawia, grupa II zagadnienie Y, która grupa zrobi to w sposób najefektywniejszy – dostaje najlepszą ocenę. Tego typu wyzwania warto przeprowadzać zarówno na zajęciach, jak i jako pracę domową, ponieważ wtedy uczniowie muszą spotkać się po lekcjach i oprócz rozwijania umiejętności pracy w grupie – lepiej się poznają. Dodatkowo ta właśnie kompetencja pozwala także na trening nad selekcją materiału, podziałem ról, oceną swojej pracy, twórczym myśleniem.
Nauczyciel przyrody i biologii powinien rozwijać w młodym pokoleniu umiejętność posługiwania się nowoczesnymi narzędziami pracy. Dzisiejsi uczniowie są już w tych zagadnieniach bardzo biegli, ale warto proponować im przygotowanie różnego rodzaju prezentacji multimedialnych, pokazu slajdów, czy też sięgania do źródeł internetowych w procesie poznawania konkretnych zagadnień. Biologia wydaje się być dobrym przedmiotem do pracy nad tą kompetencją.
Podsumowując – przyroda i biologia istotną funkcję w długim procesie kształtowania ważnych kompetencji młodego pokolenia. Wszystkie wymienione przeze mnie zdolności mogą przyczynić się do sukcesu uczniów w przyszłości, a te dwa przedmioty są idealnym narzędziem do rozwijania kluczowych umiejętności . Można bez wątpienia konkludować, że nauczyciel przyrody i biologii gra istotną rolę i w dużej mierze to od niego zależy, czy dany uczeń zainteresuje się tymi przedmiotami i czy będzie chciał rozwijać swoją wiedzę stricte merytoryczną, jak i wszystkie kompetencje wymienione powyżej.
Barbara Langowska
Studia podyplomowe z biologii
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz