Czy rybom dolegają bóle kręgosłupa?

Brzana Barbus barbus (fot. Roman Kujawa)

Szkielet ryb składa się z czaszki, szkieletu osiowego oraz szkieletu płetw. Główną częścią szkieletu osiowego jest kręgosłup, założony z kręgów. U ryb jest zróżnicowany na odcinek tułowiowy i ogonowy. Częścią szkieletu osiowego są żebra, które występują tylko w tułowiu i sięgają brzusznej strony ciała. Cztery pierwsze kręgi u ryb karpiokształtnych tworzą zwarty kompleks. Są one zmodyfikowane i funkcjonalnie związane z aparatem Webera, łączącym mózgową część czaszki z pęcherzem pławnym. Trzy ostatnie kręgi tworzą szkielet płetwy ogonowej. Płetwy parzyste są to utwory homologiczne do kończyn kręgowców wyższych, choć przystosowane do działania w zupełnie innych warunkach. Płetwy te, podobnie jak odnóża innych zwierząt łączą się z pasami kostnymi, barkowym i miednicowym.

Jaź Leuciscus idus – deformacje kręgosłupa 

(fot. Jolanta Szlachciak)

Deformacje szkieletu są częstym zjawiskiem występującym zarówno w populacjach naturalnie żyjących jak i w akwakulturze. Większość deformacji powstaje w okresie larwalnym i juwenilnym. W środowisku naturalnym, chociaż ich częstotliwość jest stosunkowo niska, występuje silna korelacja z zanieczyszczeniami i innymi zaburzeniami środowiskowymi. Deformacje larw w wylęgarnictwie indukowane są przez kilka parametrów środowiskowych, np. nieodpowiednia hydrodynamika w zbiorniku (zwłaszcza zbyt szybki przepływ wody), wysoka lub niska temperatura, natężenie światła, zasolenie wody, podawana pasza oraz choroby, zwłaszcza pochodzenia bakteryjnego.

Najczęstsze deformacje szkieletu obserwowane w warunkach hodowlanych obejmują wady rozwojowe kręgosłupa (lordoza – wygięcie w stronę brzuszną, skolioza – boczne skrzywienie, kifoza – wygięcie w stronę grzbietową), zdeformowane kości trzewioczaszki oraz wady rozwojowe głowy (szczęki, mózgowioczaszka). Wady kręgosłupa często występują razem, np. lordoza i kifoza, powodując znaczne skrócenie ciała, zmiany kształtu, w poważniejszych przypadkach zaburzenia zdolności pływania.

Doskonałą metodą, pozwalającą na wykrycie wszelkich deformacji szkieletu jest technika podwójnego barwienia ryb, zapoczątkowana przez Dingerkus i Uhler (1977). Polega na wybarwieniu chrząstki na niebiesko błękitem alcjanowym, kości na czerwono alizaryną oraz wytrawieniu tkanki mięśniowej, dzięki czemu ryba staje się przezroczysta.
Jolanta Szlachciak

Karaś Carassius carassius – skrzywienia kręgosłupa – kifoza i lordoza (fot. Jolanta  Szlachciak)

Dr Jolanta Szlachciak (Katedra Zoologii, UWM w Olsztynie) w swoich badaniach koncentruje się na analizach morfologicznych cech taksonomicznych wybranych krajowych gatunków ryb karpiokształtnych Cypriniformes, reprezentujących rodzinę karpiowatych Cyprinidae (z podrodzin Cyprininae, Leuciscinae, Gobioninae i Acheilognathinae) oraz kozowatych Cobitidae. Prowadzone badania dotyczą przede wszystkim cech osteologicznych gatunków, analizowanych na różnych etapach rozwoju ontogenetycznego. W ostatnim czasie badania zostały rozszerzono o aspekty praktyczne, dotyczące deformacji szkieletu obserwowanych u różnych gatunków ryb, a związanych z warunkami ich podchowu.

Więcej na ten temat można będzie się dowiedzieć podczas Nocy Biologów. Osoby zainteresowane zapraszam do Katedry Zoologii, pokój 259, w godzinach 16.00-17.00.