Zrobiłem i zrozumiałem czyli o nauczaniu przyrody w szkole

„Słyszałem i zapomniałem;

Widziałem i zapamiętałem;

Zrobiłem i zrozumiałem”

Konfucjusz

Ważne kompetencje to takie, których młody człowiek potrzebuje do samorealizacji i rozwoju osobistego. Są one rezultatem osiągniętym przez ćwiczenie umiejętności i nabywanie doświadczeń. Osoba kompetentna nie tylko umie coś zrobić, ale doskonale to rozumie i świetnie sobie z tym radzi.

Nowoczesna edukacja przyrodnicza, oczywiście tak, jak cała szkoła, powinna wyraźniej zorientować się ku innowacjom, kreatywności i przyszłości. Powinna akcentować kształcenie ważnych umiejętności przyrodniczych ucznia. Kompetencje najważniejsze dla edukacji i rozwoju uczniów określono jako kluczowe. Są to te zdolności człowieka, spośród wielu ważnych w jego życiu, które mają złożony, praktyczny i użyteczny charakter. Są istotne dla wielostronnego rozwoju, edukacji i zachowań uczniów, a także dla zdrowia i ochrony środowiska.

Przyroda jest tym wszystkim co nas otacza. My ludzie również jesteśmy jej częścią. W związku z tym jest nam bliska. Jeżeli mamy posiąść jakąś wiedzę, nabyć umiejętności, nauczyć się postaw to przyroda będzie do tego idealna. Dlaczego? Człowiek jest częścią przyrody. Codziennie żyje i działa w środowisku przyrodniczym. Od wczesnego dzieciństwa jest mu ono najbliższe i najbardziej naturalne. Dzięki swemu pięknu i dynamice przyciąga do siebie. Dziecko jest istotą ciekawą świata. Dzięki potrzebom poznawczym i dziecięcej badawczości wrasta w świat przyrody naturalnie i z wielkim zainteresowaniem.
Dlatego też lekcje przyrody powinny:
• nawiązywać do życia codziennego uczniów,
• łączyć treści z różnych przedmiotów,
• stwarzać uczniom różnorodne możliwości działania,
• wspierać samodzielność uczniów poprzez kształcenie podstawowych umiejętności poszukiwawczych,
• odpowiednio do wieku (często za pomocą zabawy) ćwiczyć przyrodniczy sposób myślenia i opisywania świata.

Przyroda jest tą dziedziną kształcenia, w której metody nauczania – uczenia się rozwijają umiejętność samodzielnej pracy, poszukiwań odpowiedzi na postawione pytania, a także uczą stawiania pytań i pomagają w wykształceniu tak potrzebnej w życiu spostrzegawczości i zdolności poruszania się w środowisku.

Celem nauczania przedmiotu PRZYRODA w szkole podstawowej jest rozbudzanie zainteresowań przyrodą ,światem , jego różnorodnością, bogactwem i pięknem. Na zajęciach uczniowie rozwijają umiejętności prowadzenia obserwacji i pomiarów, analizy, uogólniania i wnioskowania. Uczą się rozumienia zjawisk i przemian zachodzących w przyrodzie, pozwalających na podejmowanie codziennych decyzji. Do ważniejszych zadań edukacji przyrodniczej należy rozwijanie wrażliwości ekologicznej; kształtowanie postaw dążących do zachowania równowagi w środowisku, zakłóconej działalnością człowieka. Uczniowie nabywają umiejętności interpretowania zjawisk przyrodniczych oraz dostrzegania związków przyczynowo-skutkowych. Poznają najbliższe środowisko i specyfikę swojego regionu. Kształtują postawę związaną z tożsamością kulturową regionu. Uczniowie wdrażają się do wyszukiwania potrzebnych informacji z różnych źródeł. Kształcą umiejętności w zakresie czytania ze zrozumieniem, komunikowania się, współpracy i działania w grupie. Nabywają umiejętności świadomego kierowania własnym rozwojem. Przygotowują się do właściwego reagowania na niebezpieczeństwa zagrażające zdrowiu i życiu.

Aby nauczanie przyrody spełniło pokładane w nim nadzieje i rozbudziło w uczniach ciekawość otaczającego ich świata, musi być prowadzone w odpowiedni sposób. Współczesny nauczyciel powinien być organizatorem procesu zdobywania kompetencji. Jego najważniejszym zadaniem nie powinno być tylko przekazywanie wiedzy, ale przede wszystkim kształtowanie zachowań i postaw, czyli stymulowanie ucznia do stosowania zdobytej wiedzy w praktycznym działaniu. Metody aktywizujące w nauczaniu przyrody pozwalają na przyswajanie nowej wiedzy, rozwijanie własnych pomysłów, łatwiejsze komunikowanie się, a także uczą dyskusji i podejmowania trudnych decyzji.

Joanna Górniak-Kręciewska
(słuchaczka Studium Podyplomowego z Biologii)