Moja praca licencjacka dotyczy metabolomiki, nauki nowej i jak się okazuję wszechstronnie przydatnej, dlatego też tematyka z nią związana jest mi bliska. Podczas poszukiwania materiałów trafiłam na artykuł, który wzbudził moje szczególne zainteresowanie. Coraz powszechniej możemy spotkać się z żywnością „EKO”, pochodzącą z upraw nawożonych organicznie, biodynamicznie i innych wypierających uprawy konwencjonalne. Ale czy rzeczywiście żywność organiczna jest dla nas korzystniejsza? Na to pytanie starał się uzyskać odpowiedz zespół z Niemiec w 2006 roku, prowadząc uprawy pszenicy w Szwajcarii.Do badań wykorzystano pszenicę, zboże bardzo ważne z punktu widzenia gospodarki. Około 50 letnie badania nad uprawami nawożonymi w sposób konwencjonalny oraz organiczny i biodynamiczny wykazały zaskakujące, wydawać by się mogło, wyniki. Warto zaznaczyć, że uprawy, zwłaszcza organiczne i biodynamiczne, były starannie prowadzone, aby zapobiec wszelkiego rodzaju infekcjom i stosowano do nich wyłącznie substancje naturalne, w czasie gdy uprawy konwencjonalne były intensywnie nawożone powszechnie dostępnymi nawozami sztucznymi.
W celu porównania jakości ziarniaków zastosowano jedną z rozwijających się obecnie nauk, należącą do tzw. „omik” a więc metabolomikę. Postępujący rozwój technik analitycznych z zakresu separacji i identyfikacji substancji pozwolił na określenie profili metabolicznych ziarniaków pszenicy przy użyciu chromatografii gazowej sprzężonej ze spektrometrią mas (GC-MS), do określenia składu i jakości pszenicy. Wyznaczono zawartości 52 metabolitów z różnych grup biochemicznych. Okazało się, że poziomy 44 z 52 metabolitów nie różniły się między poszczególnymi rodzajami nawożenia. Różnice zanotowano w przypadku tylko 8 związków : 3 aminokwasów (alanina, β-alanina i walina), 2 kwasów organicznych (glicerynian i hydroksyglutaran), jednego alkoholu polihydroksylowego (myo-inozytol), mocznika i kwasu pantotenowego (witamina B12).
Analizując źródła uzyskanych różnic często okazywało się , że przyczyną zmian był nie sposób nawożenia, a różnice w warunkach pogodowych. W sezonach wegetacyjnych odznaczających się suchymi i ciepłymi warunkami, różnice te często były niewykrywalne.
Powyższe badania pokazały, że różnice w sposobach nawożenia nie mają wpływu, lub wpływ ten jest niewielki, na jakość ziarniaków, ponieważ zmiany występują w małym stopniu, między niewielką ilością związków i często zmiany te spowodowane są warunkami a nie sposobem uprawy. Gdyby badania na innych produktach spożywczych, np. pomidorach, ogórkach, ziemniakach itd. przyniosły podobne rezultaty, to wskazywało by, że zapewnienia producentów żywności organicznej o wyższej jakości i dobroczynnym działaniu ich organicznych produktów są nieprawdziwe i że, poza oczywiście cenową, nie ma różnicy między eko-żywnością, a dobrze nam znanymi „zwykłymi” produktami. Oczywiście pomijam tu wpływ upraw na biocenozy i środowisko naturalne.
W omawianych badaniach nad pszenicą okazuje się jednak, że sposób nawożenia może spowodować stres niedoboru składników odżywczych w glebie, a tym samym oddziaływać na aktywność fotosyntezy, co może wpłynąć na plon ziarna, ale nie na jego jakość odżywczą. Dlatego też produkty z upraw organicznych mają niższe plony, a cenę znacznie wyższą.
Fragment tych badań jest kolejnym dowodem na to, że wiele dylematów można rozstrzygnąć w naukowy sposób. Szczególnie my, obecni i przyszli biotechnolodzy, nie powinniśmy dać się nabrać reklamom i powszechnym opiniom, kiedy można to sprawdzić. Zapewne, wraz z rozwojem metabolomiki, nie raz jeszcze spotkamy się z obaleniem stereotypów. Na pewno natomiast odkryjemy wiele nowych zjawisk i faktów.
Wykorzystajmy zatem naszą wiedzę, jako biotechnolodzy, i nie dajmy się oszukać medialnym reklamom! Bo to nie bałamutne reklamy ale eksperymenty i fakty naukowe powinny wpływać na nasze decyzje. A dużo zostało jeszcze do sprawdzenie i… odkrycia.
Natalia Drabińska – studentka biotechnologii
(na zdjęciu autorka w czasie zajęć „Inżynieria Bioprocesowa” w Katedrze Biotechnologii Żywności, fot. Katarzyna Gorzka).
Cytowane źródła: ZÖRB C., LANGENKÄMPER G., BETSCHE T., NIEHAUS K, BARSCH A. 2006 Metabolite Profiling of Wheat Grains (Triticum aestivum L.) from Organic and Conventional Agriculture. Journal of Agricultural and Food Chemistry, 54: 8301-8306
ciekawy, przejrzysty artykuł.
OdpowiedzUsuń