Haft krzyżykowy

Po co biotechnologowi haftowanie? Z pozoru umiejętności nie związane ze sobą. Ale haft krzyżykowy uczy cierpliwości, dokładności i ćwiczy umiejętności manualne. A to wsztsko przydatne jest biotechnologowi, zarówno w czasie studiów jak i później, w pracy zawodowej.

Pierwszy raz z haftem krzyżykowym spotkałam się w VI klasie szkoły podstawowej, kiedy to na zajęciach z techniki wykonałam swoje pierwsze „krzyżyki”.  Od tamtej pory, z roku na rok kolekcja moich prac rosła w siłę. Mogę także śmiało powiedzieć, że z roku na roku doskonaliłam technikę ich wykonywania oraz zwiększałam poziom trudności wykonywanych robótek.

Na początku byłam przekonana, że haft krzyżykowy to nic trudnego. Wystarczy w miarę równo wyszywać kolejne krzyżyki i tylko czekać na piękny efekt końcowy. Takie podejście zawiera trochę prawdy, lecz szybko zrozumiałam, że istnieje wiele technik haftowania i poznałam mnóstwo bardzo ważnych szczegółów, które sprawiły, że wykonywana przeze mnie praca wymagała jeszcze więcej umiejętności.

W poszukiwaniu bardziej precyzyjnych informacji zakupiłam książki oraz czasopisma, gdzie znalazłam liczne publikacje poświęcone temu zagadnieniu. W miarę zdobywania doświadczenia zrozumiałam, że stosunkowo łatwo jest wykonać prosty haft krzyżykowy, ale kiedy wykorzysta się dodatkowe wiadomości na ten temat, można uzyskać bardziej satysfakcjonujące efekty. Haft krzyżykowy jest prostą techniką hafciarską, którą może posługiwać się każdy, kto umie liczyć, niekoniecznie jednak musi to oznaczać wykonanie pracy dobrej jakości. 

Nawet najlepsze hafciarki mogą doskonalić swoje umiejętności, dlatego ważne jest, by po opanowaniu podstawowych umiejętności stale się rozwijać i dążyć do osiągnięcia coraz to lepszych efektów. Postaram się w łatwy i zrozumiały sposób przybliżyć technikę oraz podać najistotniejsze elementy na które powinniśmy zwrócić uwagę zajmując się haftem krzyżykowym. 

Haft krzyżykowy jest to rodzaj haftu, w którym na materiale w formie siatki o jednakowej gęstości oczek wykonuje się tzw. "krzyżyki". Powstają one przez przeplecenie nici przez sąsiadujące oczka kanwy na skos, a następnie zrobienie tego samego w taki sposób, aby kolejna część nitki pokryła poprzednią, przecinając ją pod kątem prostym (otrzymując krzyżyk).

Najważniejszą rzeczą przed przystąpieniem do wykonywania robótki jest tkanina. Tkanina służąca do haftu krzyżykowego to tzw. kanwa. Sklepy specjalistyczne oferują ogromną różnorodność tkanin do haftowania. Tkaniny przydatne do haftu krzyżykowego klasyfikujemy w zależności od gęstości, czyli liczby nitek wątku lub osnowy na 2,5 cm, albo od liczby dziurek na 2,5 cm.  Niezależnie od wybranej metody klasyfikacji musimy pamiętać, że podawana przez producenta wartość równa się liczbie krzyżyków, które wykonujemy na 2,5 cm tkaniny. Im niższa jest liczba nitek lub kratek, tym rzadszy splot tkaniny i większe krzyżyki; im liczba oczek jest wyższa, tym gęściej spleciona jest tkanina, a wykonany na niej haft będzie drobniejszy.

Schematy do haftu krzyżykowego dostępne są w kilku różnych formach. Jedną z nich są wzory nadrukowane bezpośrednio na tkaninie: haftując krzyżyki stopniowo zasłaniamy nadruk. Niestety efekty tego typu pracy często rozczarowują , gdyż krzyżyki wykonane na tego typu wzorach bywają bardzo nierówne. Znacznie bardziej są popularne wzory do liczonego haftu krzyżykowego. Schematy wzorów są podzielone na kwadraciki, z których każdy – pokryty ściegiem lub nie – przedstawia jeden kwadracik tkaniny. Dlatego też ważne jest prawidłowe odczytanie schematu i precyzyjne wykonanie go na haftowanym obrazku. Dodatkowo oprócz barwy, każde pole i kwadracik może być oznaczony symbolem , dzięki któremu po odpowiednich numerach barw dobierzemy odpowiedni odcień. 

Przy schematach umieszczone są legendy, z których dowiadujemy się jaki kolor muliny odpowiada kolorowi na schemacie. Istnieje szeroka gama nici hafciarskich , a staranny dobór rodzaju oraz koloru nici może znacząco wpłynąć na efekt pracy. Wśród rodzajów możemy wyróżnić: mulinę, nici flower oraz nici metalizowane. Swoją uwagę skupie na mulinach, ze względu na to, że w moich pracach posługiwałam się tylko tym rodzajem nici. Mulina to rodzaj nici najczęściej używanych do haftu krzyżykowego na tkaninie. Producenci oferują niewiarygodnie szeroką gamę kolorów. Mulinę kupuję się w motkach zawierających 8 m nici. Każde pasemko muliny jest splecione z 6 pojedynczych nitek (włókien), które przed haftowaniem należy odpowiednio rozdzielić. Najczęściej jest tak, że już sam wzór podpowiada nam właściwe rozwiązanie jaka liczba nitek będzie odpowiednia. Jako ogólną zasadę przyjmuje się, że przy 10-13 krzyżykach na 2,5 cm używa się 3 nitek muliny, a przy 14-18 krzyżykach na 2,5 cm używa się 2 nitek. 

Kolejnym bardzo ważnym elementem są igły gobelinowe, które powinny być tępo zakończone. Bardzo ważny jest wybór takich igieł które nie rozszerzają oczek podczas przeplatania. Im wyższy podany na opakowaniu numer igły tym jest ona cieńsza. W ułatwieniu pracy przydatne są nam ramki lub taborki, które służą do napinania tkaniny oraz przytrzymywania jej w jednej pozycji, są niezbędne aby wykonać równy regularny haft. Tamborka możemy używać tylko wtedy gdy cały obrazek mieści się wewnątrz obręczy. Umieszczenie pierścienia na gotowym hafcie może doprowadzić do zgniecenia lub zniekształcenia wzoru. Znając podstawowe elementy potrzebne nam do wykonania pracy, musimy pamiętać o najważniejszej zasadzie: „Wszystkie ściegi wierzchnie muszą być skierowane w jednym kierunku aby haft był przejrzysty !”.

Po zakończeniu pracy należy pamiętać aby w odpowiedni sposób ją obrobić. Do prania gotowych obrazów należy stosować proszki, które nie zawierają żadnych wybielaczy, a temperatura prania nie powinna przekraczać 30^oC. Haftowany wzór należy wysuszyć, ale w warunkach temperatury pokojowej, nie można poddawać go działaniu strumienia ciepłego powietrza bo wówczas może ulec ściągnięciu.

Podsumowując, haft krzyżykowy wymaga od nas dokładności, skupienia a także wiedzy. Uważam, że pracując nad daną robótką, nie tylko uczymy się i ćwiczymy nową technikę – najpiękniejszą nagrodą za włożony wysiłek będzie zachwycający efekt końcowy. Prace wykonane ściegiem krzyżykowym mogą stanowić nie tylko dekoracje, mogą być również przydatne. Haftując duży wzór możemy wykonać ścienny obraz, lecz wykorzystując jedynie niewielki fragment możemy wykonać niepowtarzalną kartkę okolicznościową. Sekret leży w umiejętnym wykorzystaniu całego potencjału danego wzoru oraz takim zaadaptowaniu go, by w pełni wykorzystać jego walory dekoracyjne. Robótki wykonane w ten sposób mogą być wspaniałym prezentem dla bliskiej nam osoby.

Paulina Markowska
Biotechnologia inż., rok III , grupa 3