Murarka ogrodowa – pierwszy pracuś w ogrodzie

Murarka ogrodowa, fot. Mateusz Sowiński

W świecie owadów na miano najpracowitszych zasługują głównie owady społeczne tj. pszczoły czy mrówki. Czy zatem działanie w grupie stanowi o efektywności w pracy? Otóż nie zawsze. Nawet samotnie żyjące owady są w stanie im dorównać.

Mało znanym, wczesnowiosennym i pożytecznym owadem jest pszczoła – murarka ogrodowa (ruda). Prowadzi samotny tryb życia, nie zakłada kolonii i nie posiada instynktu społecznego. Jest bardzo skutecznym zapylaczem i swoja pracę rozpoczyna już w marcu, gdy temperatury osiągają powyżej 15 stopni Celsjusza. Można ją spotkać w ogrodach, sadach oraz na łąkach. W związku z tym, że nie broni gniazda, jest łagodna i nie żądli.

Różni się od znanej nam pszczoły miodnej pod wieloma względami. Jeśli chodzi o wygląd wyróżnia się czerwono-brązowym owłosieniem ciała. Jest mniejsza od pszczoły miodnej i bardziej ruchliwa. Oznacza to, że podczas tego samego czasu odwiedza większą ilość kwiatów. Podczas swojego tzw. „lotu roboczego” murarka odwiedza kwiaty różnych gatunków. U pszczoły miodnej występuje zjawisko wierności kwiatowej. Oznacza to, że odwiedza tylko kwiaty jednego gatunku, aż do wykorzystania całości źródła pokarmu, nie interesując się innymi kwiatami.

Bardzo znaczące różnice widać w cyklu rozwojowym obu tych pszczół. U pszczoły miodnej, która żyje społecznie, występuje królowa oraz robotnice, które pomagają jej w opiece nad kolejnymi larwami. W ciągu roku w ulu może wystąpić wiele pokoleń pszczół, są one aktywne od kwietnia do nawet października.

U murarki występuje tylko jedne pokolenie, które jest aktywne od marca do czerwca. Samice murarki zakładają tzw. gniazdo liniowe, wykorzystując do tego różne kanaliki i tworząc w nich komory. Ilość komór jest zależna od długości kanalika. W tym celu zajmuje rozmaite szczeliny, dziury oraz chodniki wydrążone przez chrząszcze w martwym drewnie. W każdej komorze umieszcza porcje pyłku, na której składa zapłonione jajo. Aby wyposażyć jedną komorę samica musi wybrać się od 10 do 15 razy po pokarm. Poszczególne komory oddziela ściankami ze specjalnej zaprawy, którą tworzy z gliny rozrobionej śliną. Stąd właśnie wzięła się jej nazwa - murarka. Larwy rozwijają się w komorze, jedząc pyłek zgromadzony przez matkę. Następnie przechodzą przeobrażenie.

Dorosłe owady wylęgają się jeszcze przed zimą i zimują w nich. Wczesną wiosną ze swoich komór wygryzają się dorosłe owady. Jest to odpowiednio skorelowane w czasie, otóż pierwsze wygryzają się samce (1-2 tygodni przed samicami) umieszczone bliżej wylotu kanalika. Samice są monandryczne, oznacza to, że kopulują z samcami tylko raz w życiu. Murarki mimo samotnego trybu życia wykazują tendencję do zakładania gniazd w pobliżu miejsca swojego rozwoju. Skutkuje to tym, że z roku na rok następuje wzrost populacji tego niezwykle sprawnego zapylacza, co jest bardzo pożądane w naszych ogrodach i sadach.

Jeśli chcielibyśmy w swoim ogródku cieszyć się większą ilością kwiatów, a w sadach mieć więcej owoców, możemy „zatrudnić” naszą murarkę, tworząc dla niej odpowiednie miejsce do gniazdowania. Prostą i łatwą konstrukcją do wykonania jest pęczek trzciny lub innej rośliny o pustych łodygach, np. bambusa. Taki pęczek można dla zabezpieczenia przed opadami umieścić w ściętej plastikowej butelce i zawiesić w nasłonecznionym miejscu. Można również stworzyć różnego rodzaju domki, a nawet hotele dla owadów. Na różnych piętrach umieszczamy np. bloki gliny z przygotowanymi otworami, drewniane klocki z nawierconymi dziurkami czy pęczki pustych łodyg roślin. Należy pamiętać, że otwory powinny mieć od 4 do 8 mm średnicy. Dodatkowo taki domek czy hotel warto zabezpieczyć siatką, która ochroni przed drapieżnikami.

W Polsce występuje 18 gatunków w rodzaju murarka, jednak murarka ogrodowa jest najczęściej spotykana. Umieszczając w swoich ogrodach oraz na balkonach sztuczne miejsca lęgowe dla tych dzikich pszczół zachęcamy je do zamieszkania w naszym otoczeniu. Jakże miło będzie nam wiosną obserwować pracę tych pożytecznych pszczół.

Judyta Gencza

Hotel dla owadów z otworami dla murarki ogrodowej.

Cykl życiowy murarki ogrodowej

Bibliografia:

Bellmann H. Spotkania z przyrodą Owady, Warszawa, MULTICO Oficyna Wydawnicza, 2007, Murarka ruda (Osmia rufa), s. 302.

Kozłowski M.W. Owady Polski, Warszawa, MULTICO Oficyna Wydawnicza, 2008, Miesierki (Megachilinae) – zapylanie trudnych kwiatów, s. 262264

Oleska A., Ruda murarka, czyli o ochronie pszczół w ogrodach,”Salamandra”, 2005, nr 1, s. 15-17.

Teper D. Jak przechowywać kokony murarki [online], www.doradztwosadownicze.pl, 09.10.2014 [dostęp: 23.02.2016], dostępny na: http://doradztwosadownicze.pl/jak-przechowywac-kokony-murarki/

Dawidowicz L. Murarka ogrodowa (Osmia rufa L.). Cz. 2. [online], Portal Pszczelarski Z miłości do pszczół, [dostęp: 23.02.2016], dostępny na: http://www.portalpszczelarski.pl/artykul/520/murarka_ogrodowa_-osmia_rufa_l---_cz-_2-.html