Współpraca z Francją i „Dziedzictwo Kulturowe i Przyrodnicze Warmii i Mazur”

(W trakcie spotkania w z władzami uczelni, fot. S. Cz.)

W dniach 18-27 czerwca 2013 r. Uniwersytet Warmińsko-Mazurski oraz Wydział Biologii i Biotechnologii gościł 11 osób z Francji: Gisèle Boulanger (konserwator w Prairies des Chenevières w Déols), Jacques Boureau, Micheline Boureau (Stowarzyszenie Przyrodnicze w Indre), Roger Caumette (przedstawiciel gminy Montierchaume), Denis Labouret, René Marandon (Towarzystwo Pomologiczne w Berry), Jean Paryseck (były mer gminy Faverolles), Christian Pineau (magazyn regionalny „La Bouinotte” w Berry), Anne-Marie Szlawski-Reignoux, Bernard Moreau, Lucienne Moreau (Stowarzyszenie Francja–Polska). Była to wizyta studyjna ph. „Dziedzictwo Kulturowe i Przyrodnicze Warmii i Mazur”, stanowiąca kolejny etap budowania współpracy międzynarodowej wokół problemów rozwoju zrównoważonego i ochrony różnorodności biologicznej w skali lokalnej i regionalnej (czytaj o wcześniejszej wizycie we Francji oraz roboczej wizycie jesienią 2012).

Program jak i sama organizacja wizyty przygotowane zostały we współpracy z Wydziałem Kształtowania Środowiska i Rolnictwa, Wydziałem Nauk o Środowisku, Regionalną Dyrekcją Lasów Państwowych, Nadleśnictwem Olsztyn, Nadleśnictwem Kudypy, Starostwem Powiatowym w Olsztynie, oraz Urzędem Marszałkowskim (Departament Ochrony Środowiska).

W trakcie wizyty przygotowany został projekt umowy o współpracy między Uniwersytetem a Stowarzyszeniem France-Pologne i reprezentowanymi przez to Stowarzyszenie innymi organizacjami z Francji departamentu Indre. Rolą naszego uniwersytetu jest ułatwianie współpracy z różnymi  podmiotami Warmii i Mazur, zarówno instytucji państwowych, samorządowych jak i organizacji i stowarzyszeń. Jakkolwiek jest to umowa podpisywana przez UWM, ale z myślą o włączaniu do wspólnych projektów także instytucji i stowarzyszeń z całego regionu Warmii i Mazur. Będziemy starali się inicjować i ułatwiać współpracę różnych podmiotów, skupionych wokół konkretnych problemów, w tym przypadku rozwoju regionalnego, rozwoju zrównoważonego i ochrony dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego Europy.

Wizyta rozpoczęła się od spotkania z prof. dr hab. Jerzym Jaroszewskim prorektorem ds. nauki. Później odbyło się spotkanie z władzami Wydziału Biologii i Biotechnologii oraz Wydziału Kształcenia Środowiska i Rolnictwa, w czasie którego zaprezentowane były możliwości wymiany studentów w ramach programu Erasmus oraz obszary potencjalnej współpracy badawczej. W ramach zwiedzania kampusu uniwersyteckiego goście z Francji odwiedzili m.in. Katedrę Ogrodnictwa, szklarnie, Centrum Akwakultury i Inżynierii Ekologicznej.

W kolejnym dniu odwiedziliśmy szkołę w Lamkowo, stowarzyszenia lokalne Gminy Barczewo, pałac i park w Łężanach wraz z eksperymentalnymi uprawami wierzby energetycznej (dyskusja dotyczyła , energii odnawialna).

W ciągu kolejnych dni goście z Francji odwiedzili Urząd Miejski w Olsztynku, Muzeum Budownictwa Ludowego - Park Etnograficzny w Olsztynku, Gospodarstwo Rybackie Szwaderki, Parku Krajobrazowy Wzgórz Dylewskich, Zieloną Szkołę w Perkozie, Ośrodek w Łęguckim Młynie, uczestniczyli w pikniku lotniczym w Gryźlinach, zwiedzili Rezerwat „Las Warmiński”. W programie była także wizyta w Urzędzie Miejskim w Dobrym Mieście, Warmińskim Zakątku, Nadleśnictwie Kudypy,   Centrum Francusko-Polskim w Olsztynie, a na koniec zwiedzanie Arboretum w Kudypach.

W trakcie licznych spotkań mniej lub bardziej formalnych dyskutowaliśmy o przyrodzie, kształtowaniu krajobrazu i wzajemnym przenikaniu się kultur. Zbierane różnorodne doświadczenia jak i planowane kolejny wizyty studyjne oraz wspólne projekty zasilą koncepcyjnie kształcenie na Wydziale Biologii i Biotechnologii na specjalności „gospodarowanie zasobami przyrody” oraz tworzony wspólnie z Wydziałem Humanistycznym nowy interdyscyplinarny kierunek „Dziedzictwo kulturowe i przyrodniczce”, który uruchomiony będzie już za rok. Niebawem ruszy także na Wydziale Humanistycznym studium podyplomowe o takiej samej nazwie, a w przygotowaniu programu udział bierze także Wydział Biologii i Biotechnologii.

Stanisław Czachorowski

(więcej zdjęć z wizyty)

Bakterie i dieta – wrogowie czy sprzymierzeńcy w rozwoju alergii

Instytut Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności PAN w Olsztynie zaprasza na warsztaty szkoleniowe w ramach pakietu działań Wiedza i Rozwój Regionu "WIRR" projektu REFRESH pt.: "Odblokowanie potencjału Instytutu Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności dla wzmocnienia integracji z Europejską Przestrzenią Badawczą i rozwoju regionu" finansowanego ze środków 7. Programu Ramowego Unii Europejskiej pod tytułem: "Bakterie i dieta – wrogowie czy sprzymierzeńcy w rozwoju alergii" w ramach cyklu warsztatów Wiedza i Rozwój Regionu "WIRR" projektu REFRESH pt.: "Odblokowanie potencjału Instytutu Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności dla wzmocnienia integracji z Europejską Przestrzenią Badawczą i rozwoju regionu" finansowanego ze środków 7. Programu Ramowego Unii Europejskiej.

Szkolenie odbędzie się 8 lipca 2013 roku w siedzibie Instytutu przy ulicy Tuwima 10 w Olsztynie, od godz. 9:30. Rejestracja od godz. 9:00.
Program warsztatów:

• 09:00 - 09:30 Rejestracja, poczęstunek 
• 09:30 - 09:40 Powitanie gości 
• 09:40 - 10:20 dr Adam Macierzanka, Institute of Food Research, Norwich Research Park, Colney, United Kingdom, "Transport of microparticles and bacteria in the intestinal mucus"(Transport mikrocząstek i bakterii w wartstwie śluzowej jelita) 
• 10:20 - 11:00 prof. dr hab. n. med. Bożena Cukrowska, Kierownik Pracowni Immunologii Zakładu Patologii, Instytut "Pomnik – Centrum Zdrowia Dziecka", Warszawa, "Czy probiotyki mogą zahamować marsz alergiczny?" 
• 11:00 - 11:15 Przerwa kawowa 11:15 - 11:55 dr Laparra, J.M., Institute of Agrochemistry and Food Technology, Spanish National Research Council (CSIC), Valencia, Spain, "Wheat allergens in the development of celiac disease and influence of gut microbiota on their action" (Wpływ mikroflory jelitowej na alergeny pszenicy i ich znaczenie w rozwoju celiakii) 
• 11:55 - 12:35 dr n. med. Wojciech Marlicz, Katedra i Klinika Gastroenterologii Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego, Szczecin, "Rola mikroflory jelitowej w patogenezie choroby trzewnej – implikacje terapeutyczne" 
• 12:35 - 13:15 dr hab. n. med. Marcin Moniuszko, Klinika Alergologii i Chorób Wewnętrznych na Uniwersytecie Medyczny w Białymstoku, "Czy komórki macierzyste odgrywają rolę w patogenezie zapalenia alergicznego?" 
• 13:15 - 13:40 Lunch 13:40 - 14:10 dr hab. Piotr Kołakowski, Danisco Sp. z o.o, Olsztyn, "Żywe i inaktywowane bakterie kwasu mlekowego – uregulowania prawne, znaczenie w żywieniu oraz w medycynie ludzi i zwierząt" 
• 14:10 - 14:50 dr hab. Barbara Wróblewska prof. nadzw., Instytut Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności Polskiej Akademii Nauk, Olsztyn, "Ocena występowania alergii pokarmowej w województwie warmińsko-mazurskim w aspekcie immunologicznych, genetycznych i mikrobiotycznych uwarunkowań" 
• 14:50 Dyskusja podsumowująca Udział w szkoleniu jest bezpłatny. 

 Ze względu na ograniczoną liczbę miejsc wymagana jest rejestracja: http://refresh.pan.olsztyn.pl

Iwona Kieda

Biolodzy na salonach... w Dobrym Mieście

(for. S. Czachorowski)

Na przełomie wiosny i lata, w dniu 21 czerwca 2013 r., w Dobrym Mieście odbyło się ostatnie, podsumowujące spotkanie Salonu Artystyczno-Naukowego im. Andrzeja Chryzostoma Załuskiego. W spotkaniach, z gościnnymi wykładami uczestniczyli także pracownicy naszego wydziału (S. Czachorowski, A Świątecki, D. Kubiak, A Franczak). Wygłosili cztery wykłady. Popularyzacja wiedzy przyrodniczej i biologicznej wychodzi daleko poza mury uczelni.

Więcej zdjęć ze spotkania.

Nie będzie nas - będzie las

Fragment z czerwcowego numeru Wiadomości Uniwersyteckich.

Co prawda studencka akcja sadzenia lasu dawno się już odbyła, ale jej echa jeszcze wybrzmiewają. W czerwcowym nuemerze Wiadomości Uniwersyteckich ukazała się relacja Kingi Ambroziak i Sebastiana Niestęskiego.

Zaproszenie do Letniej Szkoly Młodych Przedsiębiorczych

Centrum Innowacji i Transferu Technologii UWM w Olsztynie serdecznie zaprasza studentów Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie do udziału w LETNIEJ SZKOLE MŁODYCH PRZEDSIĘBIORCZYCH.

Do udziału w szkole zaproszonych zostanie 20 studentów UWM w Olsztynie, którzy poważnie myślą o prowadzeniu własnej firmy – mają interesujący pomysł na biznes i planują w przyszłości uruchomienie firmy.

W programie LSMP:

• ETAP I – Wyjazdowy cykl szkoleniowy (połączenie nauki z wypoczynkiem na łonie natury …) 01-06/07/2013 r.  W sytuacji niezrekrutowania 20 studentów CIiTT UWM zastrzega sobie możliwość przeniesienia terminu organizacji etapu I LSMP na I połowę 09/2013 r. Ośrodek Szkoleniowo-Wypoczynkowy w pobliżu Olsztyna
• Warsztaty szkoleniowe Planowanie i organizacja pracy własnej oraz pracy w zespole Autoprezentacja i komunikacja interpersonalna w kontaktach biznesowych Sprzedaż i profesjonalna obsługa klienta, efektywne negocjacje w biznesie Prawne i organizacyjne aspekty zakładania i prowadzenia działalności gospodarczej Reklama i promowanie działalności gospodarczej, nowoczesne technologie w prowadzeniu biznesu Biznesplan i finansowanie działalności gospodarczej
• Symulacyjna gra biznesowa Pięć zespołów, pięć wirtualnych firm działających w branży wskazanej przez organizatorów, do dyspozycji wiedza zdobyta w trakcie warsztatów, do wykonania kolejne zadania symulujące hipotetyczne decyzje biznesowe, rywalizacja w atmosferze dobrej zabawy o tytuł Młodego Lwa Biznesu,
• ETAP II – Doradztwo zespołowe 10/2013 r. W podziale na zespoły z etapu I LSMP. Tematyka do wyboru przez zespoły. Analiza indywidualnych predyspozycji osobowościowych do bycia przedsiębiorcą. Pomysł na działalność gospodarczą – analiza potrzeb, analiza rynku, analiza konkurencji. Zakładanie działalności gospodarczej (aspekty prawne, procedura, formy opodatkowania, itd.). Marketing, sprzedaż, negocjacje w biznesie Finansowanie biznesu: strategie, fazy, źródła finansowania Własność intelektualna w działalności gospodarczej Biznesplan działalności gospodarczej
• ETAP III – Seminaria mentoringowe 10/2013 r. Dla wszystkich uczestników LSMP. Regionalny przykład sukcesu w biznesie. Spotkanie z przedsiębiorcą z regionu Warmii i Mazur Przygotowanie prezentacji pomysłu na biznes przed potencjalnym inwestorem

Poniżej link do Letniej Szkoły Młodych Przedsiębiorczych, którą organizowaliśmy dla studentów w 2010 roku. Zapraszamy do obejrzenia http://www.uwm.edu.pl/pa/index.php?id=50

Uczestnikom Letniej Szkoły Młodych Przedsiębiorczych w ramach organizacji etapu I zapewnione zostanie zakwaterowanie, pełne wyżywienie oraz przejazd z Olsztyna do miejsca organizacji przedsięwzięcia i z powrotem. Zgłoszenia do udziału w LSMP przyjmowane są w terminie do 25/06/2013 r. Formularz zgłoszeniowy dostępny na stronie internetowej www.ciitt.uwm.edu.pl w zakładce Dla studentów > Nadchodzące wydarzenia

Wypełniony formularz zgłoszeniowy należy dostarczyć do siedziby CIiTT UWM, ul. Prawocheńskiego 4. Więcej informacji można uzyskać pod numerem telefonu 089 523 39 00 i 089 523 38 00 lub e-mailem: agnieszka.kawka@uwm.edu.pl

W pierwszej kolejności do udziału w LSMP będą rekrutowani studenci UWM z następujących Wydziałów: Biologii i Biotechnologii, Bioinżynierii Zwierząt, Nauk Ekonomicznych, Geodezji i Gospodarki Przestrzennej, Matematyki i Informatyki, Nauk Technicznych, Nauki o Żywności, Kształtowania Środowiska i Rolnictwa, Nauk o Środowisku.

Letnia Szkoła Młodych Przedsiębiorczych organizowana w ramach projektu pt. ,,Rozwój systemu wsparcia komercjalizacji wiedzy i technologii oraz przedsiębiorczości akademickiej dla wzmocnienia innowacyjności gospodarki Warmii i Mazur’’ dofinansowanego przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju w ramach Programu ,,Kreator innowacyjności – wsparcie innowacyjnej przedsiębiorczości akademickiej’’.

Edyta Szacherska
Centrum Innowacji i Transferu Technologii Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie tel. 89 523 39 00 e-mail: edyta.szacherska@uwm.edu.pl www.uwm.edu.pl/ciitt

Co robisz biologu i biotechnologu latem? PTTK zaprasza do wspólnej przygody turystyczno-intelektualnej.

http://www.facebook.com/przyroda.mazury

Od kilku lat Wydział Biologii i Biotechnologii współpracuje z Olsztyńskim Oddziałem PTTK w tworzeniu małej, internetowej encyklopedii przyrodniczej Warmii i Mazur. Hasła opisujące bioróżnorodność regionu na wszystkich poziomach, opracowują pracownicy i studenci. Zachęcamy do współpracy także i absolwentów. Potrzebne są zdjęcia jak i opisy obiektów przyrodniczych.

Do tej już tradycyjnej oferty PTTK dorzuca nowe propozycje. Po pierwsza jest to zachęta do publikowania na łamach Gazety Turystycznej. Po drugie jest to zachęta do aktywności na fan page. Jest więc okazja opowiedzieć tekstem i/lub zdjęciami o spotkaniach z przyrodą Warmii i Mazur.

http://www.gazeta.mazury.pl/

http://www.przyroda.mazury.pl/

Nasi studenci biegają... i to z sukcesem

(Konrad Nosarzewski, drugi z lewej, w białej koszulce, z numerem 262)

Na długie dystanse biega student biotechnologii - Konrad Nosarzewski, który przed każdą dekoracją musi tłumaczyć organizatorom, że biegać uczył się w Stupsku, a nie Słupsku. W czasie Biegu Filipidesa (08.06.2013) zajął trzecie miejsce. VIII Ogólnopolskie Biegi Uliczne na dystansie 10 km w Pasłęku, Atest PZLA, zorganizował Uczniowski Klub Sportowy GIMPAS Pasłęk; Zespół Szkół Powszechnych w Pasłęku. 

S.Cz.

Stupsk – wieś w Polsce położona w województwie mazowieckim, w powiecie mławskim, w gminie Stupsk. Oddalona ok. 11 km na południowy wschód od Mławy.

Wypożycz sobie naukowca (rok akademicki 2012/13)

W ramach wykładów z cyklu „WYPOŻYCZ SOBIE NAUKOWCA”, w roku akademickim 2012/13 odbyły się nastepujące wykłady:

• Inżynieria tkankowa – sposób na wytworzenie części zamiennych do Twojego ciała (dr hab. Tadeusz Kamiński, prof. UWM) 4 wykłady: Gimnazjum im. Noblistów Polskich w Olsztynku, III LO w Olsztynie, Gimnazjum w Piszu, I LO w Giżycku. 
• Metody biologii molekularnej i ich zastosowania (dr Agata Żmijewska) 3 wykłady: Gimnazjum nr 5 w Olsztynie, Gimnazjum im. Noblistów Polskich w Olsztynku, Liceum Ogólnokształcące w Pasłęku. 
• Zielona chemia (dr Janusz Wasilewski) 1 wykład: Gimnazjum im. Noblistów Polskich w Olsztynku.
• Czy oddychamy tylko tlenem? – rzecz o grzybach w powietrzu (dr Elżbieta Ejdys) 2 wykłady: III LO w Olsztynie, Pasłęk. 
• Ptaki Warmii i Mazur (dr Robert Krupa) 1 wykład: Gimnazjum Nr 14 w Olsztynie. 
• Jak ryba w wodzie (dr Jolanta Szlachciak) 1 wykład: Gimnazjum nr 5 w Olsztynie 
• Ciało migdałowate – miejsce w mózgu, w którym rodzi się strach (dr. M Równiak) 2 wykłady: Gimnazjum im. Noblistów Polskich w Olsztynku, Zespół Szkół w Pasłęku. 
• Ekofizjologiczne aspekty spoczynku nasion, czyli skąd nasiona ‘wiedzą’ kiedy i gdzie ‘warto’ wykiełkować (dr hab. Anna Bochenek) 1 wykład: Gimnazjum Nr 14 w Olsztynie. 
• Wirtualne życie (dr Jan Jastrzębski) 1 wykład:  Gimnazjum im. Noblistów Polskich w Olsztynku
• Porosty w mieście (dr Dariusz Kubiak), 1 wykład Gimnazjum nr 5 w Olsztynie 

Dodatkowych informacji (zapisy, ustalanie terminów, itp.) udziela koordynator akcji
dr Grzegorz Fiedorowicz,
e-mail: grzegorz.fiedorowicz@uwm.edu.pl www.uwm.edu.pl/wbiol Zapraszamy do udziału w akcji. Kolejny cykl wykładów rozpocznie się we wrzesniu 2014 r.

Małe nie znaczy nieważne - mikroRNA

Małe nie znaczy nieważne. Cząsteczki mikroRNA, odkryte w 1993 roku przez Victora Ambrosa, Rosalind Lee i Rhonda Feinbauma to średnio 22- nukleotydowe molekuły RNA regulujące ekspresję około 30% naszych genów. Swoją funkcję spełniają na drodze degradacji mRNA lub hamowania translacji białek. Te biologicznie aktywne cząsteczki RNA są zaangażowane w regulację szerokiego spektrum procesów życiowych, takich jak różnicowanie i śmierć komórek, metabolizm, rozwój osobniczy zwierząt, czy nowotworzenie. Nie dziwi więc fakt, że naukowców w ostatnich latach coraz bardziej absorbują zagadnienia związane z tymi intrygującymi cząsteczkami. Coraz lepsze poznanie sposobu działania mikroRNA pozwala na wykorzystanie zdobytej wiedzy w wielu obszarach związanych z funkcjonowania roślin, zwierząt i w końcu nas- ludzi. Wciąż nieustannie powinniśmy odkrywać „tajemne moce” mikroRNA, aby móc w pełni wykorzystać jeszcze nieokreślony potencjał tych molekuł.

Drodzy czytelnicy, postaram się Wam choć trochę przybliżyć możliwości aplikacyjne mikroRNA. Być może, w którymś z Was wykiełkuje nasionko ciekawości i zdecydujecie się na prowadzenie badań w tym kierunku.

W 2010 roku grupie badaczy z Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza udało się uzyskać przysłowiową „poznańską pyrę” odporną na działanie suszy. Takie rośliny powstały w wyniku wyciszenia ekspresji pewnego genu przez sztuczne cząsteczki mikroRNA (ang. artificial microRNA). To odkrycie może być przyczynkiem do tworzenia innych odpornych na niedobór wody warzyw np. kapusty, brukselki czy kalarepy, co zapewne zadowoliłoby niejednych rolników. Równie perspektywiczne wydają się być rośliny odporne na wirusy (np. wirus żółtej mozaiki rzepy, wirus mozaiki ogórków). Także tutaj swoją rolę odgrywają sztucznie stworzone mikroRNA.

A teraz coś dla smakoszy kawy, którzy ze względów zdrowotnych nie zawsze mogą sobie na nią pozwolić. Japońscy naukowcy, za sprawą cząsteczek regulujących ekspresję genów, stworzyli, transgeniczną odmianę kawowca, którego ziarna zawierają aż 70% mniej kofeiny! Popyt na bezkofeinową kawę ciągle rośnie. Głównie sięgają po nią ludzie wrażliwi, u których kofeina wyzwala kołatanie serca, podwyższone ciśnienie krwi czy bezsenność. Kawa bezkofeinowa jest pozbawiona właściwości pobudzających, niemniej jednak nadal można cieszyć się jej smakiem.

Technologia wykorzystująca cząsteczki mikroRNA przychodzi z pomocą również alergikom. Przykładowo, Gilssen i współpracownicy stworzyli hipoalergiczne jabłka, w których zahamowano proces powstawania Mal d 1, białka będącego główną przyczyną reakcji alergicznej. Inny zespół badaczy opracował sposób pozyskiwania krowiego mleka pozbawionego głównego alergenu, czyli β-laktoglobuliny. Takie zabiegi mogą poprawić komfort życia wielu nieszczęśliwców, dla których do tej pory najlepszym sposobem na pokonanie alergii było unikanie alergenów lub ograniczenie ich do minimum.

Ludzie zestresowani często wybierają alkohol, jako odskocznię od dnia codziennego. Substancja P (neuropeptyd) oraz receptor NK1 są zaangażowane w odpowiedzi na czynniki stresujące. Ostatnie badania przeprowadzone na myszach wykazały, że wyciszenie ekspresji genu kodującego receptor NK1, obniża ilość spożywanego alkoholu przez te gryzonie. Taki efekt został zaobserwowany również w przypadku zmodyfikowanych myszy, u których wyciszono gen kodujący enzym dehydrogenazę aldehydową-2. Uzyskane wyniki potwierdzają duży potencjał sztucznych mikroRNA jako środka terapeutycznego do leczenia ludzi uzależnionych od alkoholu.

MikroRNA są bardzo ważnymi molekularnymi komponentami naszych komórek. Ogromna liczba publikacji, jakie ukazały się w ostatnich latach, wskazuje na wyraźną zależność pomiędzy nieprawidłową ekspresją tych cząsteczek, a patogenezą wielu chorób człowieka, m.in. chorób serca, chorób immunologicznych czy nowotworów. Coraz bogatsza wiedza na temat roli mikroRNA w procesach chorobowych umożliwia przeprowadzanie wielu finezyjnych badań skupiających się na leczniczym wykorzystaniu tych regulatorowych molekuł, zwłaszcza jako czynników terapeutycznych.

Czy mikroRNA mogą być przydatne w monitoringu stanu naszego środowiska? Oczywiście, że tak. Zaburzenia w funkcjonowaniu opisywanych cząsteczek mogą być następstwem ekspozycji na szereg szkodliwych substancji, zanieczyszczających nasze jedzenie, wodę czy powietrze. Na przykład, niektóre metale ciężkie (arsen, kadm, aluminium) zmieniają wzór ekspresji wielu mikroRNA, jedne występują w nadmiarze, inne w niedomiarze. Łatwo można wydedukować, że obie sytuacje będą dla nas zazwyczaj niekorzystne i przyczynią się do rozwoju szerokiego wachlarza chorób. Co ciekawe, podczas przemieszczania się po naszych drogach samochodami z silnikiem diesla, wydzielane są cząstki spalin, które po przedostaniu się do naszych dróg oddechowych zmieniają poziom ekspresji aż 197 cząsteczek mikroRNA spośród 313 analizowanych. Również dym papierosowy, heksogen, czterochlorek węgla, dioksyny, dietylostilbestrol (lek przepisywany w latach 50. kobietom, które miały problemy z utrzymaniem ciąży; został wycofany po udowodnieniu związku między jego przyjmowaniem a wystąpieniem raka szyjki macicy), bisfenol A i wiele, wiele innych pozostawiają swój „odcisk” we wzorze ekspresji cząsteczek mikroRNA.

Moja praca doktorska, wykonywana w Katedrze Biotechnologii w Ochronie Środowiska (UWM) pod okiem prof. Pawła Brzuzana, to spojrzenie w świat toksynologii przez „molekularne” okulary. Woda to produkt najbardziej masowy i najmniej bezpieczny. Co roku w sezonie letnim na terenie Warmii i Mazur obowiązuje zakaz kąpieli w wielu akwenach wodnych. Taki stan rzeczy jest powodowany przez zanieczyszczenia mikrobiologiczne, zwłaszcza sinice. Jednym z najbardziej toksycznych i jednocześnie najczęściej występującym szkodliwym związkiem uwalnianym przez te organizmy jest mikrocystyna-LR. Toksyna ta, która wywiera silne działanie na wątrobę i układ nerwowy zwierząt, może stanowić zagrożenie dla ludzi spożywających skażoną wodę i żywność. Odkrycie i zdefiniowanie roli mikroRNA, uczestniczących w odpowiedzi komórek wątroby ryb na mikrocystynę-LR, z wykorzystaniem siei (Coregonus lavaretus), czułego indykatora zmian środowiska wodnego stanowi cel mojej pracy doktorskiej.

Od 2008 w Katedrze Biotechnologii w Ochronie Środowiska (UWM) prowadzone są badania dotyczące profilu ekspresji szeregu genów i mikroRNA uczestniczących w mechanizmie toksyczności mikrocystyny-LR. W poprzednim roku ukazała się publikacja w czasopiśmie „Aquatic Toxicology”, gdzie przedstawiono dane na temat poziomu ekspresji ośmiu cząsteczek mRNA, białka p53 („strażnika genomu”) oraz sześciu mikroRNA. Zaobserwowane różnice pomiędzy grupą kontrolną a eksponowaną na mikrocystynę-LR przesądzają o słuszności zaplanowanych badań.

Wykonanie analiz w zakresie pracy doktorskiej pozwoli na dobór odpowiednich biomarkerów mikroRNA w ekotoksykologicznych lub epidemiologicznych badaniach molekularnych toksyn, które stanowią poważne zagrożenie dla zdrowia ludzi i zwierząt. Moim naukowym marzeniem, związanym z pracą doktorską, jest poznanie unikalnych wzorów ekspresji mikroRNA, odzwierciedlających ilościowy i jakościowy charakter zanieczyszczenia naszego środowiska przeróżnymi toksynami. Biolog trzymający w ręku taką „molekularną mapę” mógłby w prosty sposób oszacować stopień zanieczyszczenia naszego środowiska. Czy to nie optymistyczna perspektywa? No cóż, czas więc zakasać rękawy i udać się do fascynującego mikroświata! 

Alicja Piasecka

O ekologii miasta i ogródkach działkowych, w Radiu Olsztyn

(Park w mieście... i ludzie. Fot. S. Czachorowski)

W czwartek (6 czerwca, tuż po Światywm Dniu Środowiska), w programie porannym Radia Olsztyn, od 7.30 dyskutować będziemy o ekologii miasta, o produkcji żywności w urbicenozach, o ogródkach działkowych, terenach zielonych i dzikiej przyrodzie oraz ekologii Homo sapiens etc. 

Dlaczego naukowcy wychodzą ze swoimi opowieściami poza sale wykładowe? To poszukiwanie nowej formuły otwartego uniwersytetu i kształcenia ustawicznego. To także aktywne poszukiwanie współpracy z mediami (środkami komunikacji społecznej).

St. Cz.

Życie ukryte w drzewie - grzyby (konkurs fotograficzny)

Grzyby związane z drzewami fascynują bogatymi barwami i rozmaitością kształtów swoich owocników. Owocniki te, czyli widzialna część grzybni ukrytej w drewnie, pełnią funkcję organów pozwalających grzybom wytwarzać i rozsiewać zarodniki powstające w wyniku rozmnażania płciowego. Sama grzybnia rozrastająca się w drewnie żywych bądź martwych drzew jest niewidoczna w przypadku większości gatunków grzybów. Mimo, że grzyby zasiedlające drewno żywych drzew często prowadzą do ich śmierci (np. przez wyczerpanie pokarmowe żywiciela), to ich obecność nie ma negatywnego charakteru. Są one przecież nieodłączną częścią żywej przyrody! Grzyby pełnią rolę organizmów eliminujących osłabione lub chore osobniki drzew i często ich obecność jest widocznym efektem, a nie przyczyną osłabienia drzewa. Jako reducenci, grzyby rozkładają m.in. celulozę i ligninę, co jest niezbędne do powtórnego włączenia związków uwięzionych w tkankach roślinnych do obiegu materii. Część gatunków grzybów zasiedlających drewno nie ginie po śmierci swojego żywiciela, a kontynuuje swój rozwój korzystając z energii nagromadzonej w martwej materii.

Liczba gatunków grzybów związanych z drewnem jest bardzo duża. Wiele gatunków to polifagi, które mogą rozwijać się w wielu gatunkach drzew i krzewów. Do tej grupy należy np. hubiak pospolity Fomes fomentarius. Większość gatunków grzybów ma jednak zdecydowane preferencje do grupy drzew (iglaste bądź liściaste) lub do konkretnego gatunku lub grupy gatunków z jednego rodzaju (np. biało porek brzozowy Piptoporus betulinus rośnie wyłącznie na brzozach). Na przykładzie grzybów zasiedlających drzewa i drewno można również obserwować sukcesję, ponieważ niektóre gatunki mogą rozwijać się tylko wtedy, gdy następują po innych, przygotowujących im miejsce do życia.

Celem konkursu „Życie ukryte w drzewie – grzyby” jest ukazanie rozmaitości gatunków grzybów zasiedlających drewno, pokazanie piękna owocników i ich zróżnicowania. Celem jest też zachęcenie do wnikliwej obserwacji tego, czego w lasach i parkach zazwyczaj nie zauważamy i nie doceniamy – rozmaitości przejawów życia.

Zapraszamy do udziału w konkursie fotograficznym organizowanym przez Polskie Towarzystwo Mykologiczne, stowarzyszenie grupujące ludzi zajmujących się profesjonalnie i amatorsko szeroko rozumianymi grzybami (grzyby właściwe, śluzowce, lęgniowce). Konkurs trwa do dnia 15 sierpnia 2013 roku. Na konkurs należy nadsyłać prace ukazujące grzyby wyrastające na żywych drzewach i martwym drewnie. Nadesłane zdjęcia (z informacjami o ich autorach) wzbogacą galerię grzybów na stronie www.ptmyk.pl. Autorzy nagrodzonych zdjęć otrzymają dyplomy i drobne nagrody. Głównym wyróżnieniem będzie prezentacja wybranychprzez jury 45 zdjęć na wystawie pt. „Życie ukryte w drzewie – grzyby”, która zostanie otwarta jako plenerowa i zawiśnie na Ogrodzeniu Ogrodu Botanicznego UW przy Trakcie Królewskim w Warszawie 20 września 2013 roku i kolejno odwiedzi kilka uczelni w całej Polsce (zainteresowanie wyrazili jak dotąd przedstawiciele UMCS w Lublinie i Uniwersytetu Szczecińskiego). Zdjęcia prezentowane na wystawie opatrzone będą przez Projekt „Życie ukryte w drzewie – grzyby” jest laureatem 5. edycji konkursu grantowego, organizowanego w ramach programu „Po stronie natury” – realizowanego od 2009 r. przez Fundację Nasza Ziemia, Żywiec Zdrój S.A. oraz Lasy Państwowe. specjalistów krótkimi opisami charakteryzującymi gatunek i rolę, jaką pełni on w ekosystemie. Jury może wyróżnić zdjęcie wskazując je jako wartościowe do wykorzystania również w edukacyjnych wydawnictwach PTMyk (np. w planowanym kalendarzu na rok 2014, za zgodą autora). Szczegółowe zasady konkursu można znaleźć w regulaminie.

REGULAMIN KONKURSU „ŻYCIE UKRYTE W DRZEWIE – GRZYBY”:
1. Zgłoszenia zdjęć na konkurs (podpisane wydruki/odbitki w formacie 10x16 ORAZ podpisaną płytę CD/DVD z nagranymi zdjęciami, formularz zgłoszenia z podpisaną zgodą na wykorzystanie zdjęć) należy przesyłać pocztą na adres: Polskie Towarzystwo Mykologiczne, Al. Ujazdowskie 4, 00-478 Warszawa, do dnia 15 sierpnia 2013 roku (decyduje data stempla pocztowego).
2. Zgłoszenie konkursowe powinno zawierać: - zdjęcia, spełniające wymagania konkursu (patrz inne punkty regulaminu) - wypełniony formularz zgłoszenia, zawierający imię, nazwisko i dane kontaktowe autora zdjęć (adres zamieszkania oraz mail lub numer telefonu) - podpisaną zgodę na ewentualną publikację zdjęć na stronie internetowej www.ptmyk.pl, w kalendarzu Towarzystwa na rok 2014 oraz wykorzystanie do objazdowej wystawy fotograficznej „Życie ukryte w drzewie – grzyby” [formularz zgody, stanowiący załącznik do regulaminu].
3. Wszystkie zdjęcia nadesłane na konkurs muszą odpowiadać tematyce konkursu: „Życie ukryte w drzewie – grzyby”.
4. Jedna osoba może zgłosić maksymalnie 10 zdjęć.
5. Zdjęcia powinny być w formacie JPG oraz w rozmiarze przynajmniej 3600x2400 pikseli (czyli w formacie 3:2), a za dopuszczalną cyfrową obróbkę zdjęć uznaje się wyłącznie modyfikacje dotyczące całego kadru, takie jak korekta barwy (balansu bieli), jasności, kontrastu, nasycenia kolorów i ostrości, a także usunięcia cyfrowego „szumu”. Zabronione jest zatem usuwanie i dodawanie jakichkolwiek elementów zmieniających treść zdjęcia, jednak dopuszczamy usuwanie ze zdjęcia rys i plam powstałych w wyniku uszkodzenia lub zabrudzenia materiału fotograficznego (filmu lub matrycy).
6. Pięcioosobowe jury, w składzie wybranym przez Zarząd Towarzystwa (przedstawiciele PTMyk, Ogrodu Botanicznego UW, profesjonalny fotografik) ogłosi wyniki konkursu do dnia 31 sierpnia 2013 roku.
7. Lista osób wyróżnionych zostanie podana na stronie internetowej Towarzystwa.
8. 13 najlepszych zdjęć zostanie zamieszczonych w kalendarzu ściennym Towarzystwa na 2014 rok oraz na kalendarzykach kieszonkowych. Autorzy nagrodzonych zdjęć otrzymają dyplomy, egzemplarz kalendarza ściennego i drobne nagrody książkowe.
9. Ponadto jury wybierze 45 zdjęć, które zostaną zaprezentowane na wystawie objazdowej Polskiego Towarzystwa Mykologicznego pt. „Życie ukryte w drzewie – grzyby”.
10. Wybrane zdjęcia zostaną także umieszczone w galerii na stronie Polskiego Towarzystwa Mykologicznego (www.ptmyk.pl).
11. Wszystkie zdjęcia zamieszczone w kalendarzach oraz na wystawie będą upublicznione z podaniem imienia i nazwiska autora, i jeśli autor wyrazi zgodę, również z jego zdjęciem w formacie legitymacyjnym. Projekt „Życie ukryte w drzewie – grzyby” jest laureatem 5. edycji konkursu grantowego, organizowanego w ramach programu „Po stronie natury” – realizowanego od 2009 r. przez Fundację Nasza Ziemia, Żywiec Zdrój S.A. oraz Lasy Państwowe.

FORMULARZ ZGŁOSZENIA
Imię: …………………………………………
Nazwisko:  ………………………
Adres: ……………………
Adres e-mail: ……………………
Telefon: ……………………

Wyrażam zgodę / nie wyrażam zgody na umieszczenie przy nagrodzonym zdjęciu (w przypadku wyboru zdjęcia na wystawę) zdjęcia autorskiego w formacie legitymacyjnym [prosimy podkreślić jedną z opcji].
ZGODA NA WYKORZYSTANIE ZDJĘĆ1: Ja, niżej podpisany(a) oświadczam, że jestem autorem(ką) zdjęć przesłanych pod moim nazwiskiem na konkurs „Życie ukryte w drzewie – grzyby”, organizowany przez Polskie Towarzystwo Mykologiczne. Jednocześnie wyrażam zgodę na ich publikację na stronie internetowej www.ptmyk.pl, w kalendarzu Towarzystwa na rok 2014 oraz na zaprezentowanie na objazdowej wystawie fotograficznej „Życie ukryte w drzewie – grzyby”, zgodne z regulaminem konkursu  (miejscowość, data) (podpis autora lub prawnego opiekuna)

W przypadku osób niepełnoletnich powyższą zgodę musi podpisać opiekun prawny osoby małoletniej.

Współpraca nauki i gospodarki

Szanowny Naukowcu! 

Czy jesteś zainteresowany nawiązaniem współpracy z podmiotami zewnętrznymi? Czy poszukujesz partnera z zagranicy? A może poszykujesz firmy do wypróbowania wynalazku? Może masz możliwości wykonywania ekspertyz/badań/doświadczeń/ analiz na rzecz firm? Chciałabym się dowiedzieć, co wolno zrobić z wynalazkami, programami komputerowymi i tekstami opracowanymi na uczelni? Może jesteś zainteresowany odbyciem płatnego stażu w firmie? 

A może jesteś doktorantem/naukowcem poszukujących finansowych form wsparcia? Jeśli na jedno z pytań odpowiedź brzmi TAK, zgłoś się do Centrum Innowacji i Transferu Technologii UWM w Olsztynie. Na pewno właściwy pracownik zaproponuje odpowiednią formę wsparcia. 

Zastanawiasz się jak możemy Ci pomóc? Otóż mamy dostęp do: 

1. Bazy technologiczno – usługowej UWM w Olsztynie (http://oferty.uwm.edu.pl/) – jeśli chcesz zgłosić ofertę samodzielnie, to skorzystaj z http://www.uwm.edu.pl/ciitt/?p=380. 

2. Bazy ekspertów UWM w Olsztynie (http://www.eksperci.uwm.edu.pl/). 

3. Międzynarodowej bazy ofert i zapytań technologicznych, obsługiwanej w ramach sieci Enterprise Europe Network.

Mamy możliwość wsparcia finansowego naukowców/doktorantów, tj. staże w przedsiębiorstwach i stypendia. Zapraszam na stronę: http://www.uwm.edu.pl/ciitt/). Jesteśmy też na Facebook’u.

W razie dodatkowych pytań, zachęcam do kontaktu: Ewa Dąbkowska Centrum Innowacji i Transferu technologii UWMK w Olsztynie Tel. 89 524 52 41 e-mail: e.dabkowska@uwm.edu.pl