Czym jest życie? W poszukiwaniu istoty życia biologicznego, uogólnienia i najważniejsze zasady.

Porównanie istoty życia intryguje nie tylko biologów ale również lekarzy, filozofów. Zjawisko życia jest tym, co pojawia się w ludzkim poznawaniu świata w sposób oczywisty. Jako pedagog, ekonomista, na początku mojej drogi poznawania biologii próbuję odkryć tajemnicę życia. Do poszukiwania odpowiedzi zachęcam wszystkich tych, którzy przygodę z biologią dopiero zaczynają, tych, którzy chcą odkrywać, poznawać - życie i nie tylko.

Pytanie o istotę życia może być postawione w związku z badaniami organizmów żywych. Z biologicznego punktu widzenia życie to zespół tzw. procesów życiowych, wysoko zorganizowanych funkcjonalnie przemian fizycznych i reakcji chemicznych, zachodzących w wysoko zorganizowanych morfologicznie (o hierarchicznej strukturze) i wyodrębnionych z otoczenia układach fizycznych, zawierających zawsze kwasy nukleinowe i białka tzw. organizmach (osobnikach) składających się z jednej lub kliku komórek oraz zjawisk biologicznych zachodzących z udziałem tych związków.

Życie jest hierarchicznie zorganizowane. Poszczególne stopnie hierarchii różnią się między sobą wielkością, masą, sposobem integracji. Najniższy poziom hierarchii życia stanowi komórka. Wykazuje ona wszystkie czynności cechujące życie a ponadto wszystkie czynności organizmów opierają się na czynnościach komórek.

Komórka może już sama w sobie stanowić odrębny organizm (bakterie są pojedynczymi komórkami), może też budować ciała organizmów wielokomórkowych (np. brunatnice). Komórki mogą łączyć się w wyspecjalizowane zespoły wyróżniające się strukturą, położeniem i pochodzeniem oraz mogą pełnić określone funkcje w organizmie tworząc tkanki. Zespół tkanek tworzy organy/narządy. Organy u roślin to wyspecjalizowane centrum funkcjonowania organizmu zbudowane z wielu różnych typów tkanek. U zwierząt tkanki organizują się w funkcjonalne narządy. Narządy mogą tworzyć całe systemy, układy, które wspólnie odpowiadają za specyficzne funkcje organizmu – jednostkowej formy życia.

Wszystkie osobniki danego gatunku żyjące w granicach konkretnego obszaru nazywamy populacją. Współżycie takie narzuca osobnikom różne rygory i wpływa na ich działalność w środowisku, liczebność. Natomiast zespół populacji organizmów zasiedlających konkretny teren nazywamy biocenozą. Osobniki te należą do różnych gatunków i powiązane są ze sobą zależnościami pokarmowymi. Jeżeli weźmiemy pod uwagę oprócz wszystkich organizmów występujących na danym obszarze, nieożywione elementy tego obszaru jak np. gleba, woda, gazy atmosferyczne, światło to mamy do czynienia z ekosystemem. Analizując wszystkie środowiska naszej planety, które zamieszkałe są przez organizmy żywe, obszary lądowe, wody, część atmosfery będziemy mówili o biosferze.

Życie każdej żywej struktury posiada cechę czasowości. Przejawia się ona poprzez pojawienie się, trwanie oraz śmierć. Śmierć organizmu nie przerywa bezpośrednio procesów życiowych na innych poziomach i nie oznacza natychmiastowej śmierci narządów. Również następująca po pewnym czasie śmierć narządu nie oznacza śmierci komórek wchodzących w jego skład. Śmierć organizmu nie oznacza śmierci populacji.

Czy można odpowiedzieć na pytanie "Czym jest życie"? W swojej pracy próbowałam zmierzyć się z tym tematem, dobrać odpowiednie zagadnienia, podać przykłady. Jednak moje rozważania chcę zakończyć kilkoma strofami wiersza W. Szymborskiej.
(…) Nie znajduję mówię życiu z czym mogłabym cię porównać.
nikt nie zrobi drugiej szyszki ani lepszej, ani gorszej.
Chwalę hojność, pomysłowość, zamaszystość i dokładność,
i co jeszcze i co dalej czarodziejstwo, czarnoksięstwo.


Marta Monika Bagińska
Studia Podyplomowe: Biologia