Podczas Walnego Zgromadzenia członków Polskiego Towarzystwa Mykologicznego, które odbyło się 28 września 2022 r. w Poznaniu, podjęto uchwałę o nadaniu Pani profesor Marii Dynowskiej godności Członka Honorowego PTMyk. Godność ta jest nadawana za wybitne zasługi na polu mykologii. Przybliżamy sylwetkę Pani Profesor.
Pani Profesor Maria Dynowska (ur. 23 stycznia 1949 roku w Przemyślu) jest absolwentką Wydziału Biologii i Nauk o Ziemi Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. Dyplom magistra biologii w zakresie botaniki uzyskała w 1973 roku. Stopień doktora nauk rolniczych (Akademia Rolniczo-Techniczna Olsztyn) w zakresie fitopatologii uzyskała w 1981 roku, doktora habilitowanego w zakresie biologii – mikrobiologii w 1995 roku (Wydział Biologii i Nauk o Ziemi Uniwersytet Mikołaja Kopernika Toruń), a tytuł profesora nauk biologicznych w 2003 roku. W 2019 roku przeszła na emeryturę nie przestając pracować naukowo.
Pani Profesor z Olsztynem związała się w 1974 roku jako asystent, a następnie adiunkt w Zakładzie Botaniki Instytutu Biologii i Ochrony Środowiska Wyższej Szkoły Pedagogicznej. Po uzyskaniu stopnia doktora habilitowanego objęła funkcję Kierownika Zakładu, który w 1996 roku przekształcono w Zakład Mikologii Wyższej Szkoły Pedagogicznej, a w 2004 roku (po reorganizacji olsztyńskich Uczelni) w Katedrę Mykologii Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie. Z inicjatywy Pani Profesor powstały wówczas dwa zespoły badawcze: Zespół Monitoringu Grzybów i Porostów oraz Zespół Mykologii Lekarskiej i Stosowanej. Był to wynik realizacji wcześniejszych planów badawczych Katedry ukierunkowanych na szeroko pojętą mykologię i jej związki z innymi naukami, zwłaszcza z fitosocjologią roślin i geobotaniką, fitopatologią i medycyną. Jednak największe znaczenie, w tej kwestii, miały osiągnięcia naukowe pracowników Katedry, w zdecydowanej większości doktorantów Pani Profesor (dr hab. Anna Biedunkiewicz, dr hab. Dariusz Kubiak, prof. UWM, dr Elżbieta Ejdys, dr Ewa Sucharzewska).
Dla pani Profesor szczególne znaczenie miały badania interdyscyplinarne koncentrujące się wokół rezerwuarów i bioekologii grzybów potencjalnie chorobotwórczych dla człowieka w różnych układach troficznych, ze zwróceniem uwagi na zmienną naturę grzybów i konsekwencje tej zmienności.
W dorobku naukowym Pani Profesor znajdziemy prace dotyczące:
a) fitopatogenów roślin uprawnych (unikalne w Polsce badania rodzaju Typhula) oraz fitopatogenów wykazujących powinowactwo do skóry i naczyń krwionośnych (Fusarium solani, F. oxysporum),
b) pospolitych saprotrofów – komensali skóry i przewodu pokarmowego człowieka zdolnych, u pacjentów predysponowanych (nowotwory, gruźlica, neutropenia itp.), do wywołania groźnych grzybic powierzchniowych i narządowych, a w skrajnych przypadkach prowadzących do śmierci,
c) naturalnych rezerwuarów potencjalnych antropopatogenów (np. zeutrofizowane i zanieczyszczone ściekami komunalnymi ekosystemy wodne, osoby chore na grzybice, nosiciele grzybów),
d) wykorzystania niektórych mikrogrzybów (Candida albicans, Trichosporon beigelii, Rhodotorula spp.) jako wskaźników oceny sanitarnej wód i zagrożenia epidemiologicznego oraz
e) poszukiwania ogniw łańcucha epidemiologicznego grzybic (ptaki jako wektory i źródło mykoinfekcji).
Bardzo duże znaczenie aplikacyjne mają badania Pani Profesor związane z diagnostyką grzybic układu oddechowego i pokarmowego, wzrastającym powinowactwem grzybów do tkanek ludzkich oraz rosnącą lekoopornością większości grzybów wyizolowanych z materiałów klinicznych. W tym ostatnim przypadku, Pani Profesor stwierdziła korelację ze wzrostem aktywności enzymatycznej tych grzybów u pacjentów poddanych chemioterapii, radioterapii oraz antybiotykoterapii przeciwbakteryjnej.
Położenie przez Panią Profesor, w Jej badaniach, nacisku na mykologię medyczną, w znacznym stopniu wynikało ze szkolnych i studenckich zainteresowań naukami medycznymi. Kiedy w 1986 roku zaproponowano Pani Profesor współpracę z Samodzielnym Publicznym Zespołem Gruźlicy i Chorób Płuc w Olsztynie bez wahania podjęła się jej, początkowo jako diagnosta laboratoryjny, a następnie także jako konsultant i opiekun specjalizacji w zakresie diagnostyki i profilaktyki grzybic.
Wiedza teoretyczna oraz doświadczenie praktyczne, zdobywane w laboratorium szpitalnym były przenoszone przez Panią Profesor do Katedry i z sukcesem wykorzystywane w badaniach naukowych (m.in. przez doktorantów z innych ośrodków) i w dydaktyce.
Dla nikogo nie było zaskoczeniem, że w 2002 roku, przy Katedrze Mykologii zaczął funkcjonować Zakład Pielęgniarstwa kierowany także przez Panią Profesor Marię Dynowską, która od podstaw organizowała kadrę medyczną oraz bazę naukowo-dydaktyczną, nowego na Uniwersytecie, kierunku Pielęgniarstwo (wymogi Unii Europejskiej dotyczące kształcenia pielęgniarek w Polsce). Stał się on zalążkiem przyszłego Wydziału Nauk Medycznych. W latach 2003-2007 Pani Profesor pełniła funkcję Prodziekana tego kierunku, co jeszcze mocniej związało Katedrę z medycyną i pozwoliło na rozszerzenie współpracy naukowej z lekarzami różnych specjalności (pulmonologia, chirurgia, onkologia, gastroenterologia).
Dorobek naukowy Pani Profesor jest bogaty i wszechstronny, wprowadzający do piśmiennictwa nowe spojrzenie na potencjał chorobotwórczy grzybów towarzyszących człowiekowi i podkreślający znaczącą rolę grzybów w środowisku, wspólnie z bakteriami. Dorobek ten liczy 227 opracowań, w tym 135 oryginalnych publikacji i prac przeglądowych oraz 92 komunikaty naukowe. Pani Profesor wygłosiła 10 wykładów plenarnych i 82 referaty na konferencjach krajowych i zagranicznych. Była redaktorem 5 monografii. Wykonała wiele ekspertyz mykologicznych dla instytucji publicznych i obiektów sakralnych, recenzji dla wydawnictwa książkowych, czasopism naukowych i grantów MNiSW, NCN, NCBiR. Recenzowała 20 doktoratów, 7 habilitacji i 7 postępowań o nadanie tytułu naukowego profesora. Jest promotorem 10 prac doktorskich (2 przewody doktorskie w toku), 108 prac magisterskich i 16 licencjackich.
Pani Profesor należy do trzech towarzystwa naukowych: Polskiego Towarzystwa Botanicznego (od 2013: Honorowy Członek, 2007-2010: Przewodnicząca Sekcji Mykologicznej, 3 kadencje: Przewodnicząca Komisji Rewizyjnej) Polskiego Towarzystwa Mykologicznego (członek – założyciel) i Polskiego Towarzystwa Fitopatologicznego. W latach 1999-2015 była członkiem Zespołu Mykologii Komitetu Parazytologii PAN, a od 2013 roku wchodzi w skład Rady Redakcyjnej Annals of Parasitology. W 2015 roku została powołana do Komitetu Biologii Organizmalnej PAN. Współpracowała i/ lub współpracuje z licznymi ośrodkami naukowymi w Polsce i za granicą. W 2018 roku została ekspertem z zakresu mikrobiologii Polskiej Komisji Akredytacyjnej.
Zdolności naukowe, konsekwencja w działaniach, a niekiedy determinacja ściśle korespondują z umiejętnościami dydaktycznymi i organizacyjnymi Pani Profesor oraz właściwym spojrzeniem na sprawy ważne dla środowiska akademickiego. Szczególną wagę zawsze przywiązywała do dydaktyki i sposobu kształcenia, zwłaszcza młodej kadry naukowej. Wielokrotnie podkreślała, że w pogoni za punktami poświęcamy dydaktyce zbyt mało czasu i zapominamy, że nieprawidłowy proces kształcenia może prowadzić do dewaluacji nauki.
Do najważniejszych osiągnięć dydaktycznych Pani Profesor należy: wyłączenie mykologii z botaniki jako odrębnego, obligatoryjnego przedmiotu i wprowadzenie go na kierunkach: Biologia (1990) i Biotechnologia (2000) oraz Mikrobiologia (2013), opracowanie i włączenie do programu studiów na ww. kierunkach 15 przedmiotów z zakresu mykologii – to zdecydowanie najbogatsza oferta w Polsce. Do dziś największym zainteresowaniem studentów cieszy się Fitopatologia, Mykologia medyczna, Mykologia stosowana, Hydromykologia, Lichenologia, Bioekologia grzybic, Zakażenia szpitalne, Grzyby jadalne i trujące, Mykosocjologia. Działalność dydaktyczna Pani Profesor obejmuje wszystkie formy zajęć uniwersyteckich realizowanych na I, II i III stopniu kształcenia: wykłady, seminaria, ćwiczenia audytoryjne, laboratoryjne i terenowe oraz pracownie specjalnościowe dla studentów Biologii, Biotechnologii i Mikrobiologii a wcześniej także Pielęgniarstwa.
Bezdyskusyjna pozostaje działalność organizacyjna Pani Profesor. Wymienione wyżej fakty nie byłyby możliwe bez umiejętności, profesjonalizmu i zaangażowania również na tym polu, co zostało zauważone nie tylko na macierzystej Uczelni, ale także poza nią. Świadczą o tym liczne wyróżnienia: naukowe, organizacyjne i dydaktyczne Nagrody Rektora (21), Złoty Krzyż Zasługi (2000), Medal Komisji Edukacji Narodowej (2005), Honorowy Tytuł „Przyjaciel Wojewódzkiego Specjalistycznego Szpitala Dziecięcego w Olsztynie” (2007) za szczególne zaangażowanie w rozwój pielęgniarstwa pediatrycznego, Statuetka Św. Jakuba – Patrona Olsztyna, z okazji 65-lecia istnienia nauki i szkolnictwa wyższego na Warmii i Mazurach za zasługi dla rozwoju Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie (2010), Nagroda Wojewody Warmińsko-Mazurskiego „Kobieta z Charakterem” (2010), Złoty Laur Uniwersytetu Warmińsko – Mazurskiego za całokształt działalności (2019). Pani Profesor jest również laureatką „Złotej Dziesiątki” Kobiet Sukcesu Warmii i Mazur (2007), chociaż to co osiągnęła nie nazywa sukcesem. Uważa, że miała szczęście trafiać na mądrych i życzliwych nauczycieli. Wśród wielu wymienianych najczęściej powtarza się kilka nazwisk: Eugenia Schneider (nauczycielka biologii w liceum), Profesorowie: Józef Motyka, Bogusław Sałata, Adam Paszewski, Janina Mikołajska (promotor pracy doktorskiej), Alina Skirgiełło i Alicja Kurnatowska oraz Eugenia Dyner, która wprowadziła Panią Profesor w problematykę mykologii medycznej.
Pani Profesor Maria Dynowska ma opinię osoby konkretnej i zdecydowanej. Wysoko ceni sobie przyjaźń i kulturę osobistą.
Anna Biedunkiewicz
Dlaczego Słowacja ?
