niedziela, 23 lutego 2025

Noc Sów 2025 w Olsztynie



Już po raz drugi na UWM odbędzie się Noc Sów. Tym razem wydarzenie przygotował Wydział Biologii i Biotechnologii oraz Wydział Humanistyczny. Noc Sów odbędzie się 15 marca 2025 r. o godz. 11.00 w Collegium Biologiae (ul. Oczapowskiego 1A), sala P06.

Program:
  • dr hab. Stanisław Czachorowski, prof. UWM „Wstęp czyli ewolucja życia nocnego
  • dr Andrzej Górski „Noc sów - dzień sów, rytm dobowy sowy”
  • dr hab. Sławomir Studniarz, prof. UWM wiersz "Nocne łowy sowy."
  • dr hab. Iwona Maciejewska, prof. UWM wykład literaturoznawczo-kulturoznawcy pt. „Czy sowa to zawsze mądra głowa?- O sowach na poważnie i na wesoło”.
Sowy, choć żyją blisko nas, często pozostają niewidoczne i niezrozumiane. A szkoda, bo to stworzenia niezwykle ciekawe i pożyteczne. Dlatego ornitolodzy i miłośnicy przyrody organizują specjalne spotkania, warsztaty i nocne wycieczki do lasu. W czasie takich spotkań można posłuchać prelekcji, nauczyć się rozpoznawać sowy po głosie, a nawet spróbować je wypatrzeć w ich naturalnym środowisku. Dlaczego Noc sów odbywa się na przełomie lutego i marca? Bo to ptaki, które do swoich godów przystępują tak wcześnie.

Noc Sów to ogólnopolskie wydarzenie edukacyjne poświęcone sowom, organizowane przez Stowarzyszenie Jestem na pTAK!. Pierwsza edycja Nocy Sów odbyła się w 2012 roku. Wydarzenie to szybko zyskało popularność i na stałe zagościło w kalendarzu miłośników przyrody w Polsce. W naszym regionie odbywała się już m.in. w Krutyniu, Pieckach i Olsztynie.

Noc Sów to cykl spotkań i warsztatów organizowanych w różnych miejscach, takich jak parki narodowe, parki krajobrazowe, rezerwaty przyrody, muzea i centra edukacyjne. W ramach wydarzenia odbywają się m.in.: prelekcje i wykłady: prowadzone przez ornitologów i specjalistów z zakresu ochrony przyrody, podczas których uczestnicy mogą dowiedzieć się więcej o biologii sów, ich zachowaniach, diecie i roli w ekosystemie.

Odbywają się warsztaty czyli praktyczne zajęcia, podczas których uczestnicy mogą nauczyć się rozpoznawania różnych gatunków sów po głosie, tropienia sów, budowania budek lęgowych dla sów, a także w ramach warsztatów rękodzielniczych wykonywania dekoracyjnych sów z różnych materiałów. W czasie nocy Sów organizowane są nocne spacery po lesie lub parku, podczas których uczestnicy mają szansę posłuchać odgłosów sów i zaobserwować te ptaki w ich naturalnym środowisku. Organizowane są także konkursy i gry edukacyjne dla dzieci i dorosłych, których celem jest utrwalenie wiedzy na temat sów.

W ubiegłym roku Noc Sów odbyła się w dniach 24-25 lutego. W tym roku odbywa się nieco później, w dniach 14-16 marca. Dlaczego tak późno? Bo w tym roku organizatorzy chcą dać szansę usłyszeć nie tylko puszczyka, ale też inne sowy, które przystępują do lęgów nieco później.

W tym roku w Olsztynie Noc Sów odbędzie się 15 marca, w sobotę, na terenie Wydziału Biologii i Biotechnologii o godzinie 11.00. Zatem będzie to bardziej dzień sów niż noc. Ale niektóre sowy aktywne są także za dnia. Olsztyńskie wydarzenie jest organizowane wspólnie z humanistami, dlatego prócz krótkiego wykładu ornitologicznego, będzie można posłuchać sowiej poezji oraz wysłuchać prelekcji literaturoznawczej o pisarzach patrzących jak sowy.

Sowy są fascynującymi stworzeniami, które od wieków inspirowały mitologię, sztukę i literaturę. Ich wyostrzone zmysły i doskonałe przystosowanie do życia nocnego uczyniły je prawdziwymi strażnikami nocy. W Polsce występuje kilkanaście gatunków sów, z których najbardziej znane to puszczyk, uszatka i płomykówka.

Noc Sów to ważne wydarzenie edukacyjne, które przyczynia się do popularyzacji wiedzy o sowach i ich ochronie. Dzięki temu wydarzeniu coraz więcej osób zdaje sobie sprawę z roli, jaką sowy pełnią w ekosystemie, i z potrzeby ich ochrony.


Stanisław Czachorowski







czwartek, 6 lutego 2025

Sprawozdanie z etapu szkolnego 40. edycji olimpiady wiedzy ekologicznej w województwie warmińsko-mazurskim

 

Sprawozdanie z etapu szkolnego

XXXX edycji olimpiady wiedzy ekologicznej

w województwie warmińsko-mazurskim


Do dnia 6 lutego 2025 r. spłynęły sprawozdania z 39 szkół z województwa warmińsko-mazurskiego. W etapie szkolnym w 40. edycji Olimpiady Wiedzy Ekologicznej wzięło udział 911 uczniów z 39 szkół. 9 szkół, które uczestniczyło w ubiegłorocznej Olimpiadzie, nie przysłało w tym roku sprawozdań, co pozwala sądzić, że nie odbył się tam etap szkolny. Natomiast w Olimpiadzie wzięły udział cztery nowe szkoły.  

Na podstawie przelanych sprawozdań do etapu okręgowego zakwalifikowało się 31 uczniów z 12 szkół z woj. warmińsko-mazurskiego: z Ostródy, Olecka, Ornety, Ełku (2 szkoły), Lidzbarka, Elbląga (3 szkoły) i Olsztyna (3 szkoły).

Etap okręgowy odbędzie się 5 kwietnia, na Wydziale Biologii i Biotechnologii (Collegium Biologia), ul. Oczapowskiego 1 A

   

Przewodniczący komitetu wojewódzkiego OWE w Olsztynie

 

Dr hab. Stanisław Czachorowski, prof. UWM

 

sobota, 1 lutego 2025

Salinella salve: Widmo biologii czy zapomniany fakt?

 Grafika wygenerowana za pośrednictwem AI:
https://create.microsoft.com/pl-pl/features/ai-image-generator




Salinella salve to organizm opisany przez niemieckiego biologa Johannesa Frenzela, który odkrył go w słonych źródłach Argentyny w XIX wieku. Badacz określił ten gatunek jako niezwykle proste zwierzę, zbudowane z około 150 komórek, z otworem gębowym i odbytowym, co czyniło ją unikalną w świecie zwierząt. Jednakże, pomimo upływu ponad wieku, nie udało się ponownie odnaleźć tego organizmu, co rodzi pytania o jego rzeczywiste istnienie (Jura 1997).

Czy Salinella salve istnieje?

Brak następnych obserwacji Salinella salve od czasu jej pierwotnego opisu podważa jej istnienie. Współczesne badania, w tym poszukiwania prowadzone przez niemieckiego zoologa Michaela Schrödla w solniskach Argentyny i Chile, nie przyniosły rezultatów. Dodatkowo, w nowszych podręcznikach zoologii nie ma wzmianki o tym organizmie, co sugeruje, że naukowa społeczność jest sceptyczna co do jego istnienia (Czachorowski 2018).

Czy Salinella salve jest pomyłką czy świadomym oszustwem?

Nie ma dowodów sugerujących, że Johannes Frenzel celowo sfabrykował swoje odkrycie. Jego opisy były szczegółowe i opatrzone rysunkami, co wskazuje na rzetelność badacza. Jednakże, biorąc pod uwagę ograniczenia technologiczne XIX wieku, możliwe jest, że Frenzel błędnie zinterpretował obserwowane struktury lub padł ofiarą zanieczyszczenia próbek.

Jak można wykazać prawdziwość lub fałsz istnienia tego organizmu?

W celu zweryfikowania istnienia Salinella salve, należałoby przeprowadzić dokładne poszukiwania w pierwotnej lokalizacji odkrycia z wykorzystaniem nowych technologii: zaawansowane metody mikroskopowe i analizy genetyczne do badania próbek środowiskowych, co mogłoby pomóc w identyfikacji ewentualnych śladów Salinella salve. Jeśli zachowały się oryginalne preparaty Frenzela, można byłoby je również zbadać przy użyciu współczesnych metod, aby potwierdzić lub obalić jego obserwacje.

Sformułowanie problemu badawczego i hipotez roboczych

Problem badawczy: Czy Salinella salve jest rzeczywiście istniejącym organizmem, czy też wynikiem błędu lub artefaktu badawczego?

Hipotezy robocze:

  • Hipoteza zerowa: Salinella salve jest realnym organizmem, który istnieje w środowisku naturalnym.
  • Hipoteza alternatywna: Salinella salve nie istnieje; pierwotne obserwacje były wynikiem błędu lub zanieczyszczenia próbek.
Plan badań weryfikujących

1. Przegląd literatury: Dokładne przeanalizowanie wszystkich dostępnych publikacji na temat Salinella salve, w tym oryginalnych prac Frenzela.

2. Badania terenowe: Zorganizowanie ekspedycji do słonych źródeł w Argentynie w celu pobrania próbek i poszukiwania organizmów o cechach opisanych przez Frenzela.

3. Analizy laboratoryjne: Wykorzystanie nowoczesnych technik mikroskopowych i molekularnych do analizy pobranych próbek w poszukiwaniu organizmów jednokomórkowych o strukturze zbliżonej do opisu Salinella salve.

4. Weryfikacja historycznych preparatów: Jeśli dostępne, zbadanie oryginalnych preparatów Frenzela przy użyciu współczesnych metod, takich jak mikroskopia elektronowa czy analiza DNA.

Salinella salve – między błędem a rzeczywistością: podsumowanie analizy

Metodologia nauk przyrodniczych opiera się na powtarzalności i weryfikowalności wyników. Brak możliwości powtórzenia obserwacji Johannesa Frenzela przez innych badaczy podważa istnienie Salinella salve. Opis Salinella salve należy rozpatrywać w kontekście ograniczeń XIX-wiecznej nauki. Mikroskopy tamtych czasów miały niską rozdzielczość, co zwiększało ryzyko błędnej interpretacji obserwacji. Frenzel mógł natknąć się na artefakt – zanieczyszczenie, fragment tkanek lub pasożyta – który w tamtych warunkach uznał za unikalny organizm. Brak zaawansowanych metod, takich jak analiza DNA, uniemożliwiał weryfikację jego odkrycia, a standardy badawcze były mniej rygorystyczne niż dziś. W świetle tych ograniczeń bardziej prawdopodobne wydaje się, że Salinella salve była wynikiem niezamierzonego błędu, a nie rzeczywistym organizmem. Z perspektywy metodologii naukowej nie ma podstaw, aby twierdzić, że Frenzel celowo sfabrykował swoje odkrycie. Raczej jest to przykład naturalnych ograniczeń badawczych, które mogły skutkować błędnym wnioskiem. 

Julia Rurik

studentka mikrobiologii

Piśmiennictwo

Jura C. 1997. Bezkręgowce. Wydawnictwo Naukowe PWN.

Czachorowski S. 2018. Z podręcznika do mitu: niezwykły organizm Salinella salve – mityczne zwierzę poszukiwane przez naukowców. https://profesorskiegadanie.blogspot.com/2018/09/z-podrecznika-do-mitu-niezwyky-organizm.html