Dyskusja jest jedną z ważniejszych metod naukowych. I każdy pretekst jest dobry do wymiany poglądów, refleksji i dyskusji. Służą temu konferencje naukowe, sympozja, seminaria a także kawiarnie naukowe, odbywające się w przestrzeni publicznej. Jedną z taki okazji jest Dzień Darwina, przypadający 12 lutego (urodziny Karola Darwina).
Dzień Darwina to nieformalne święto obchodzone w wielu krajach, którego celem jest popularyzacja teorii ewolucji na drodze doboru naturalnego, stworzonej przez Charlesa Darwina. Organizowane w różnych miejscach obchody pozwalaną na pokazanie znaczenia nauk przyrodniczych dla różnych dziedzin życia codziennego, dla zrozumienia procesów, w których wszyscy uczestniczymy. Z kolei przypominanie informacji o życiu i dokonaniach Karola Darwina jest dobrą okazją do dyskusji na temat miejsca i roli naukowca w społeczeństwie.
Dzień Darwina świętowaliśmy w Olsztynie już kilka razy, zawsze w pozaakademickiej przestrzeni publicznej. Jest to zabieg celowy. Z jednej strony jest to realizacja społecznej misji uniwersytetu i poszukiwanie nowych przestrzeni do popularyzacji wiedzy i zawodu naukowca. Z drugiej Karol Darwin nie był pracownikiem uniwersytetu, tworzył swoją przełomową teorię zupełnie poza życiem akademickim (ale w dyskusji i korespondencji był pełnoprawnym uczestnikiem życia naukowego). Chcemy w ten sposób podkreślić, że nie trzeba być członkiem akademii czy instytucji naukowej by współtworzyć wiedzę i współuczestniczyć w odkryciach i postępie naukowym. Owszem, w wielu dyscyplinach nie można prowadzić obserwacji bez specjalistycznej aparatury. Ta jest kosztowna i wymaga pracy całych zespołów. Niemniej chcemy podkreślić, że i obecnie możliwa jest aktywność "amatorów", czyli ludzi mających inne niż akademickie źródło utrzymania a uczestniczących w zbieraniu danych, w dyskusjach, publikujących i upowszechniających wiedzę naukową.
W Olsztynie,
12 lutego 2020 r. w Dniu Darwina zapraszamy o godz. 17.00 do restauracji na olsztyńskiej Starówce (szczegóły na plakacie wyżej oraz
na Facebooku). Będą dwa referaty (krótkie) wstępne i dużo przestrzeni do dyskusji z naukowcami, studentami, okazji do stawiania pytań.
W biologii nagromadziło się już sporo takich niepasujących faktów. Nie przeczą one teorii Darwina a jedynie nie mieszczą się w jej interpretacji, niejako "wystają" na zewnątrz. Jednym z przykładów jest ewolucja integracyjna. Czekamy więc na przełom, na rewolucję w paradygmacie, czekamy na nowego Darwina, Kopernika, Newtona. Może już gdzieś jest i tworzy. Może już opracował kolejną, rewolucyjną teorię, porządkującą zjawiska biologiczne. Tylko o nim jeszcze nie usłyszeliśmy. Tym bardziej potrzeba jest szeroka dyskusja.
Będzie także
niespodzianka nawiązująca do różnorodności biologicznej, Restauracja Le' Marie specjalnie na Dzień Darwina pozwoli nam posmakować Plantana. Banany nam w Europie kojarzą się tylko z jedną odmianą. Dla ewolucji ważna jest bioróżnorodność, dla ludzkiej gospodarki także. Można będzie więc praktycznie i smakowo poznać coś nowego. Będzie wyjątkowa okazja do posłuchania opowieści o gościnności w krajach Afryki. Wiele ciekawych opowieści opowie
Ansou Carmelo Keita i poczęstuje Plantanem.
referaty:
1. "
Ewolucja integracyjna czyli co nowego w teorii ewolucji". dr hab. Stanisław Czachorowski, prof UWM
Teoria ewolucji jest jedną z najważniejszych w naukach przyrodniczych, gdyż znakomicie porządkuje i tłumaczy
skąd się wzięła i jak funkcjonuje ogromna różnorodność biologiczna. Opisuje zmienność. Najkrócej można streścić ją słowami ze starożytnej Grecji
"Wszystko ze wszystkim, wszystko ze wszystkiego”. Pierwsza część odnosi się między innymi do ekologii, wskazuje na wzajemne powiązania różnorodnych bytów. Druga odnosi się do także do ewolucji, wskazuje, że nasz świat ma ciągłość. Odnosi się do zmienności w czasie. Teoria Darwina powstawania gatunków drogą doboru naturalnego wywarła ogromny wpływ na naukę i na nasze rozumienie zjawisk. Przez lata została mocno uszczegółowiona, rozbudowana. Ale i tak nagromadziło się sporo faktów, które nie mieszczą się w darwinowskiej teorii ewolucji. Dzięki
epigenetyce w jakimś sensie wracamy także do lamarkizmu (dziedziczenie cech nabytych). Z kolei
teoria cyklicznej endosymbiozy wprowadziła do ewolucji element wspólnotowości. Obecnie wprowadzamy takie pojęcia jak
hologenom i odżywią pytania co jest podmiotem ewolucji: geny, gatunki, ekosystemy? A może wszystko jednocześnie? Jesteśmy tuż przed rewolucją naukową, przed narodzinami nowego paradygmatu. I dlatego dyskusja o ewolucji jest tak fascynująca. A może ten nowy „Darwin” już jest, tylko jeszcze nie upowszechniono tych przełomowych odkryć? Może te przełomowe uogólnienia jeszcze nie trafiły do obiegu naukowego i popularnego? Może więc warto zajrzeć na "inne podwórka" i sprawdzić czy nie ma tam czasem tych inspirujących, odkrywczych i porządkujących teorii. W referacie będzie poruszony także problem poziomów organizacji życia i postawione będzie pytanie o kierunkowość ewolucji, w tym także w kontekście
Homo sapiens. Wspomniana będzie
ogólna teoria systemów Bertalanffy'ego,
teoria wysp ekologicznych, alternatywne strategie życia, ewolucja integracyjna, biomomon i hologenom. Będzie mowa także o człowieku kształtujący biosferę i biosferze kształtującej człowieka i ludzkość jako zbiorowość.
2.
"Owulacja życia codziennego" - Kasper Kalinowski
Referat dotyczył będzie zmiany zachowań i preferencji w okresie owulacji. Nasz gatunek –
Homo sapiens – jest pod tym względem wyjątkowy. Samice nie wysyłają wyraźnych wskazówek, kiedy znajdują się w okresie dni płodnych. Jest to ewenementem w świecie przyrody. Kasper Kalinowski, psycholog ewolucyjny, doktorant psychologii UW, popularyzator nauki i współpracownik działu „Nauka” „Tygodnika Powszechnego” opowie m.in. jak zmienia się sposób ubioru kobiet w trakcie owulacji i dlaczego kobiety preferuj wtedy mężczyzn o bardziej symetrycznych rysach czy niższym tembrze głosu.
A potem będzie nieprzewidywalna co kierunku dyskusja o ewolucji, o teoriach ewolucji, o nauce pozaakademickiej, o punktozie trapiącej nie tylko polską naukę.
Dzień Darwina to święto nauki i naukowców. Jedno z kilku takich niszowych świąt międzynarodowych. Każdy może je celebrować na swój, oryginalny sposób. My zapraszamy do dyskusji w przestrzeni publicznej.
W imieniu Wydziału Biologii i Biotechnologii serdecznie zapraszam
Stanisław Czachorowski
