Warmińsko-Mazurski Uniwersytet Młodego Odkrywcy 2.0
Okres realizacji: 1.06.2018-31-03.2020
Krótki opis projektu
Projekt Warmińsko-Mazurski Uniwersytet Młodego Odkrywcy 2.0 będzie realizowany przez Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie (Lider) i ogólnopolską Fundację Centrum Edukacji Obywatelskiej (Partner) z wykorzystaniem doświadczeń sześciomiesięcznego programu Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego (UWM) z 2017 roku pod nazwą Warmińsko-Mazurski Uniwersytet Młodego Odkrywcy. Działania edukacyjne WMUMO 2.0 będą realizowane w cyklu semestralnym roku szkolnego i akademickiego przez 3 semestry: zimowy 2018/2019, letni 2018/2019, zimowy 2019/2020.
Celem głównym projektu, zgodnie z założeniami konkursu, jest opracowanie programów kształcenia i realizacja działań dydaktycznych dla dzieci i młodzieży w dwóch kategoriach wiekowych: 6-10 lat i 11-16, służących rozwijaniu u jego uczestników kompetencji pozwalających na rozbudzanie ich ciekawości poznawczej, stymulowania intelektualnego, aksjologicznego i społecznego, inspirowania do twórczego myślenia i rozwijania własnych pasji . Cele te osiągane będą poprzez stworzenie warunków do prowadzenia pozaszkolnych zajęć edukacyjnych i popularyzatorskich poprzez: cykliczne stacjonarne zajęcia badawcze, otwarty kurs online z webinariami i wideokonferencjami, uniwersyteckie i szkolne festiwale nauki oraz lokalne kawiarnie naukowe, bibliotekę online z wypracowanymi programami, scenariuszami i interaktywnymi materiałami edukacyjnymi.
Zakres tematyczny oraz metodologia Projektu umożliwią rozwój czterech kompetencji kluczowych i tzw. transversal skills niezbędnych na rynku pracy. Będą to: umiejętności matematyczno-przyrodnicze, umiejętność rozwiązywania problemów, umiejętność uczenia się i pracy zespołowej w kontekście środowiska pracy. Działania w projekcie zostały tak zaplanowane aby sprzyjały poznawaniu środowiska akademickiego i uczelni oraz integrowały lokalną społeczność wokół UWM.
Rekrutacja dzieci i młodzieży odbywać się będzie przez szkoły i nauczycieli. Informacje o zapisach umieszczone będą
na blogu, grupie
facebookowej (skupiającej współpracujących nauczycieli, funkcjonuje od początku 2017 r.),
fanpage Projektu, regionalnych mediach jak również wysłane e-mailem do szkół (baza adresowa tworzona od kilku lat w ramach rozwijanej współpracy ze szkołami). W ankiecie zgłoszeniowej zawarta będzie zgoda rodziców na udział niepełnoletnich uczniów w projekcie oraz zgoda na przetwarzanie danych osobowych.
Kryteria wyborów szkół: pierwszeństwo tereny wiejskie i małych miasteczek (brane będzie pod uwagę miejsca zamieszkania uczniów oraz wyniki egzaminów gimnazjalnych z roku 2016 i 2017 - preferowane będą szkoły z gmin i powiatów o niższych wynikach z przedmiotów przyrodniczych), ankieta dotycząca uczniów niepełnosprawnych (pierwszeństwo dla szkół, w których rekrutacja obejmie także osoby niepełnosprawne), deklaracja szkół o zorganizowanym dowozie dzieci na UWM, wcześniejszy udział nauczycieli jako opiekunów szkolnych projektów badawczych, klubów młodego odkrywcy, deklaracja szkoły o zorganizowaniu szkolnego festiwalu nauki z udziałem przedstawicieli samorządów i rodziców. Rekrutacja obejmie także uczniów objętych nauczaniem domowym. Umożliwimy udział uczniów, zgłaszanych indywidualnie przez rodziców (z gmin, w których takiej rekrutacji nie podejmą się szkoły) - dla tych uczniów przewidziane są dwa obozy naukowe, pięciodniowe, na terenie UWM.
Celem głównym Projektu, zgodnie z założeniami konkursu, jest rozwój oferty Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w zakresie realizacji trzeciej misji, jako forum aktywności społecznej poprzez opracowanie programów edukacyjnych i realizację działań edukacyjnych dla dzieci w 2 kategoriach wiekowych 6-10 i 11-16 lat (ponad 50% - ze środowisk wiejskich) służących rozwijaniu u jego uczestników kompetencji pozwalających na rozbudzanie ich ciekawości poznawczej, stymulowania intelektualnego, aksjologicznego i społecznego, inspirowania do twórczego myślenia i rozwijania własnych pasji, zapoznanie ze środowiskiem akademickim i uczelnią jako miejsca naukowego oglądu rzeczywistości, poprzez stworzenie warunków do prowadzenia pozaszkolnych zajęć edukacyjnych, popularyzatorskich, przy współpracy z ogólnopolską org. pozarządową od ponad 20 lat zajmującą się rozwijaniem kompetencji kluczowych uczniów odpowiadających potrzebom rynku pracy, gospodarki i społeczeństwa, niezbędnych do funkcjonowania w życiu zawodowym i społecznym.
Cele szczegółowe Projektu:
1) Podniesienie kompetencji uczenia się, pracy zespołowej, rozwiązywania problemów oraz kompetencji mat.-przyr. 610 uczestników w wieku 6-16 lat, poprzez uczestniczenie w działaniach edukacyjnych stacjonarnych (cyklicznych - Uniwersytet Młodego Odkrywcy (UMO) i jednorazowych: szkolne i uniwersyteckie festiwale nauki, Obóz Naukowy Młodego Odkrywcy, Kawiarnie Naukowe) oraz kursach edukacyjnych online (Laboratorium w Chmurze);
2) Podniesienie specjalistycznych kompetencji co najmniej 15 pracowników uczelni, współpracujących z uczelnią nauczycieli oraz pracowników NGO w zakresie stosowania strategii, metod i technik nauczania, służących rozwijaniu kompetencji uczenia się, pracy zespołowej, rozwiązywania problemów oraz raz kompetencji mat.-przyr. Poprzez wspólne opracowywanie metodologii oraz seminaria uczące; Doświadczenie i kompetencje kadry ma zapewnić trwałość projektu i podnoszenie kompetencji uczenia się uczniów w latach następnych.
3) Popularyzacja uczenia się przez doświadczenie wśród 1000 odbiorców pośrednich działań edukacyjnych dzieci w wieku 6-16 lat oraz ich rodziców, opiekunów i wychowawców poprzez udostępnienie otwartych zasobów (scenariuszy eksperymentów, festiwali naukowych, webinariów i wideokonferencji dobrych praktyk - udostępnionych w otwartych zasobach w formie Biblioteki Młodego Odkrywcy) osobom spoza Projektu;
4) Popularyzacja wśród jednostek samorządu terytorialnego z województwa warmińsko-mazurskiego działań edukacyjnych pozwalających na rozbudzanie ciekawości poznawczej, stymulowania intelektualnego, aksjologicznego i społecznego, inspirowania do twórczego myślenia i rozwijania własnych pasji oraz przygotowanie ich do tworzenie warunków do inicjowania pozaszkolnych zajęć naukowych poprzez konkurs na Kawiarnie Naukowe oraz szkolne festiwale nauki.
Zakres tematyczny oraz metodologia Projektu umożliwią rozwój czterech kompetencji kluczowych i tzw. transversal skills niezbędnych na rynku pracy. Będą to: umiejętności matematyczno-przyrodnicze, umiejętność rozwiązywania problemów, umiejętność uczenia się i pracy zespołowej w kontekście środowiska pracy. Działania w projekcie zostały tak zaplanowane by sprzyjały poznawaniu środowiska akademickiego i uczelni oraz integrowały lokalną społeczność wokół Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, oraz były nastawione na budowanie kapitału naukowego w młodym pokoleniu regionu Warmii i Mazur.
 |
| (zakończenie poprzedniej edycji UMO, 2017 r. |
Projekt realizowany jest w formalnym partnerstwie z ogólnopolską organizacją pozarządową - Centrum Edukacji Obywatelskiej, wybraną na drodze konkursu na partnera, ogłoszonego w 22-12-2017, ze względu na wieloletnie ogólnopolskie i międzynarodowe doświadczenie w zakresie kształtowania kompetencji mat.-przyr., uczenia się i uczenia się we współpracy oraz rozwiązywania problemów a także ze względu na ścisłą współpracę Partnera z jednostkami samorządu w woj. warmińsko-mazurskim w zakresie planowania polityki oświatowej.
W ramach projektu prowadzone będą działania dydaktyczne zgodnie z następującymi założeniami:
1. Podniesienie kompetencji kluczowych oraz kształcenie tzw. transversal skills jest długotrwałym procesem, angażującym nie tylko ucznia, ale także nauczycieli, rodziców, samorząd terytorialny (w zakresie rozwoju polityki oświatowej). Dlatego też obok bezpośredniego wsparcia dzieci prowadzone będą poprzedzające i/lub towarzyszące działania edukacyjne, wspierające dorosłych w długofalowym i kompleksowym wspierania uczenia się uczniów (seminaria uczące, kawiarnie naukowe, festiwale nauki). Celem jest tworzenie efektywnego i długofalowego środowiska edukacyjnego, rozwijającego kompetencje kluczowe i kształcenie tzw. transversal skills.
2. Skuteczne uczenie się polega na połączeniu teorii z praktycznym zastosowaniem nowej wiedzy i umiejętności w praktyce i w czasie (z wykorzystaniem technologii cyfrowych) - dlatego uczniowie wezmą udział w cyklu interaktywnych kursów edukacyjnych stacjonarnych (Uniwersytet Młodego Odkrywcy) i online (Laboratorium w Chmurze, webinaria); jednorazowych festiwalach nauki; będą realizować i prezentować własne projekty badawcze, w tym także we własnym środowisku lokalnym.
3. Czynnikiem wpływającym na proces uczenia się jest praca w zespole i możliwość korzystania z wiedzy i doświadczeń osób, które mierzą się z podobnymi zadaniami dlatego też uczniowie w trakcie projektu będą przygotowywani do współpracy z rówieśnikami, a jednocześnie będą korzystać ze wsparcia naukowców z UWM, trenerów i moderatorów w zakresie planowania i realizacji projektów badawczych i prezentacji lokalnym społecznościom efektów swoich działań (m.in. poprzez otwarty kurs online).
4. Podnoszeniu efektywności uczenia się służy indywidualizacja nauczania rozumiana jako dostosowanie procesu nauczania do różnych możliwości uczniów. Działania edukacyjne zostaną dostosowane do odpowiedniego etapu rozwojowego i potrzeb edukacyjnych dzieci (m.in. poprzez zastosowanie różnorodnych metod i narzędzi służących indywidualizacji - np. ocenianie kształtujące, praca metodą projektu, kształcenie wyprzedzające, stosowanie nowoczesnych technologii, uczenie problemowe).
Wszystkie założenia Projektu realizowane będą w oparciu o:
1. ścisłą współpracę między Liderem i Partnerem Projektu: dzięki wymianie doświadczeń, zasobów i rozwiązań organizacyjnych możliwe będzie wzajemne uczenie się instytucji działających w różnych strukturach i obszarach. Współpraca Partnera zagwarantuje efekt synergii oraz upowszechnienie na skalę ogólnopolską efektów Projektu. Udział ekspertów z tych instytucji zapewni uczestnikom możliwość dostępu do aktualnej wiedzy, poznanie innowacyjnego podejścia do nauczania, dostęp do dobrych praktyk oraz specjalistyczne wsparcie;
2. zaangażowanie ekspertów, naukowców i trenerów posiadających doświadczenie zarówno w zakresie kształcenia dzieci, jak i dorosłych;
3. wypracowane dotychczas przez Lidera i Partnera rozwiązania organizacyjne i zasoby merytoryczne w zakresie organizacji działań edukacyjnych dla dzieci i Młodzieży.
Projekt adresowany jest do dzieci i młodzieży (6-16 lat), z woj. warmińsko-mazurskiego, głównie ze szkół wiejskich i z małych miejscowości. Środowiska te są defaworyzowane w dostępie do ośrodków naukowych i mają mniejsze możliwości spotkania naukowców (ich wyobrażenia o nauce i pracy naukowców opierają się głównie na stereotypach telewizyjnych i popkulturowych). Wyniki egzaminów gimnazjalnych z 2016 i 2017 r. (dane okręgowej komisji egzaminacyjnej) wyraźnie wskazują niższe wyniki szkół i uczniów z terenów wiejskich w porównaniu do miejskich (wieś - średnia 43%, miasta 51%), zwłaszcza dużych (Olsztyn, Elbląg). W 2016 r. egzamin wskazał również umiejętności, które gimnazjaliści opanowali słabiej, m.in. planowania doświadczenia, w wyniku którego można otrzymać określoną substancję (chemia). W 2017 matura w woj. warm.-mazurskim poszła najgorzej w skali Polski (na tym samym miejscu uplasowało się tylko województwo zachodniopomorskie).
W projekcie weźmie udział co najmniej 50% uczniów z terenów wiejskich. Uczestniczyć będą nie tylko najlepsi uczniowie, ale i przeciętni, łącznie z niepełnosprawnymi (udział 2% uczniów). Dotychczasowe doświadczenie Lidera z realizacji festiwali naukowych (Olsztyńskie Dni Nauki i Sztuki, Noc Biologów, Dzień Roślin, Wypożycz sobie naukowca) oraz projektu Warmińsko-Mazurski Uniwersytet Młodego Odkrywcy (półroczny projekt zrealizowany w 2017 r.) wskazują, że jednorazowy udział młodzieży w pojedynczych zajęciach na uczelni jest zbyt krótkotrwały, by osiągać pożądane efekty edukacyjne (kompetencje kluczowe). Aby zapewnić trwałość i kontynuację wsparcia przewidziane są cykle zajęć, obozy naukowe na terenie uczelni, jak również wsparcie online z konsultacjami i materiałami edukacyjnymi. Z przeprowadzonych ankiet (za zakończenie w/w projektu) wynika, że długotrwałe efekty edukacyjne wśród uczniów możemy osiągnąć także poprzez zaangażowanie nauczycieli, rodziców i lokalnych samorządów, do których część działań pośrednich jest także kierowana. W ankietach zajęcia na uczelni wysoko zostały ocenione zarówno przez uczniów jak i nauczycieli oraz rodziców.
Od 7 lat w czasie trwania festiwali naukowych: Nocy Biologów oraz Olsztyńskich Dni Nauki (zajęcia bezpłatne w uniwersyteckich laboratoriach), analizowaliśmy miejscowości, z których przyjeżdżają uczniowie z nauczycielami na otwarte zajęcia. Przyjęta koncepcja preferencji dla szkół z terenów wiejskich i małych miasteczek w grancie Warmińsko-Mazurski Uniwersytet Młodego Odkrywcy w pełni się sprawdziła, co wynika z przeprowadzonych ankiet ewaluacyjnych (na zakończenie projektu Warminsko-Mazurski Uniwersytet Młodego Odkrywcy, 2017 r.), ankiety anonimowe), jak i rozmów z nauczycielami.
Zasadniczą barierą indywidualnego udziału młodzieży w uniwersyteckich festiwalach nauki jest brak możliwości dojazdu. Zorganizowany, szkolny dojazd znacząco usuwa tę barierę. W czasie wizyt w szkołach wiejskich w ramach zajęć w akcji "Wypożycz sobie naukowca" w wielu szkołach (poza Olsztynem) pracownicy naukowi zauważyli słabe wyposażenie aparaturowe, co utrudnia naukę przedmiotów przyrodniczych. Zorganizowany udział w zajęciach na uczelni ułatwia dzieciom ze środowisk defaworyzowanych z naukowcami. Dodatkową formą usuwania tych barier będą 2 tygodniowe obozy naukowe na UWM oraz wykorzystanie kontaktu internetowego. Z rozmów z nauczycielami, biorącymi udział we wcześniejszych projektach edukacyjnych, wynika że potrzebują stałego wsparcia metodycznego i trwałej współpracy ze środowiskiem naukowym. Obecność naukowców (z wykładami lub warsztatami) na szkolnych uroczystościach (np. festiwal nauki) zwiększa motywację uczniów w dalszych samodzielnych eksperymentach i uczeniu się przedmiotów przyrodniczych.
dr hab. Stanisław Czachorowski, prof UWM
