„O Jeżu, jak zimno” czyli studenci też potrafią !

Pod dowcipną nazwą „o Jeżu, jak zimno” ukrył się projekt budowy domków dla jeży, zorganizowany przez studentów biotechnologii Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie. Pod opieką dr hab. Stanisława Czachorowskiego studenci zorganizowali spotkanie na którym wraz z zaproszonymi gośćmi aktywnie uczestniczyli w budowie domków dla leśnych przyjaciół. Realizacja projektu wymagała znacznego zaangażowania, którego nie zabrakło studentom Wydziału Biologii i Biotechnologii jak również studentom zaprzyjaźnionych wydziałów.

Po co to robić? 
Odpowiedzi na pytanie, dlaczego warto było zaangażować się w projekt, jest wiele. Najprostszą jest aktywny udział w ochronie środowiska poprzez budowę schronień dla jeży. Jednak sam efekt końcowy nie jest jedyną korzyścią. W trakcie realizacji projektu nauczyliśmy się współpracować w większej grupie, dzielić się obowiązkami i polegać na sobie nawzajem. Jednym z głównych atutów realizacji projektu była możliwość urzeczywistnienia studenckiego pomysłu oraz poznanie praktycznego zastosowania nauki o ochronie środowiska. Studenci docenili możliwość aktywnego działania i pełni zaangażowania dążyli do realizacji projektu. Na finalnym spotkaniu budowy domków nie zabrakło uśmiechów, wspólnych rozmów i studenckiej integracji.

Studenci biotechnologii przygotowujący projekt „O Jeżu, jak zimno”.

Dlaczego właśnie jeże? 
W obecnych czasach człowiek zajmuje coraz większe obszary leśne czy polne dla własnych korzyści. Z tego powodu zdarza się widywać w ogrodach lub na przedmieściach zwierzęta które wcześniej się tam nie pojawiały. Niegroźnymi i chętnie przyjmowanymi gośćmi w naszych ogrodach okazują się być jeże. Są to zwierzęta nie tylko urocze ale jak się okazuje niezwykle przydatne. Żywią się głównie owadami, ślimakami, dżdżownicami ale również jaszczurkami, myszami i wężami pozostawiając rośliny w ogrodzie nienaruszone.

 W Polsce spotykane są dwa gatunki jeży, zachodni (europejski) oraz wschodni. Są to niewielkie zwierzęta o całkowitej długości ciała do 35 cm i wadze do 2 kg. Najbardziej charakterystyczną cechą jeży jest okrywa z kolców która u dorosłych osobników zawiera około 5 tys. pojedynczych kolców. Kolce są przekształconymi włosami które u nowo narodzonych osobników są miękkie i białe. W kolejnych miesiącach życia kolce stają się twardsze i ciemniejsze.

Oba gatunki jeży są objęte częściową ochroną gatunkową od 2014 roku. Jeże często padają ofiarami samochodów. W wieczornych porach nagrzany asfalt przyciąga owady które są pożywieniem dla leśnych zwierząt w tym również dla jeży. Spłoszony jeż nie ucieka, zwija się w kulkę dzięki silnie rozbudowanemu mięśniu okrężnemu i nie jest w stanie uniknąć nadjeżdżających pojazdów. Coraz częściej jeże są spotykane na terenach miejskich. Wyższa temperatura w takich miejscach umożliwia niższe zużycie energii na utrzymanie temperatury ciała co jest korzystne dla jeży.

Jeże są zwierzętami prowadzącymi nocny tryb życia, gdy temperatura otoczenia spada poniżej 10 stopni Celsjusza zapadają w sen zimowy. Zwierzęta te w czasie jesieni zaczynają budować gniazda. Ich naturalnym schronieniem są zarośla, liściaste ściółki, słoma lub sterty chrustu. Przesadna dbałość człowieka o estetykę ogrodów pozbawia jeży możliwości budowy w nich gniazda. Alternatywnym schronieniem dla jeży okazują się być drewniane domki których pozostawienie w ogrodzie umożliwi przezimowanie jeża w ogrodzie.

 Należy pamiętać, że są to zwierzęta dzikie, nie należy przynosić jeży do ogrodu z lasu. Wyjątkiem jest sytuacja gdy znajdziemy jeża chorego, potrąconego przez auto lub osieroconego któremu wyraźnie potrzebna jest pomoc. W takim wypadku zwierzę należy wziąć przez materiał i dostarczyć do weterynarza lub placówki ochrony zwierząt w której zostanie mu udzielona profesjonalna pomoc.

Jeden ze slajdów z mini wykładu prezentowanego przez studentki biotechnologii w ramach projektu „O Jeżu, jak zimno”.

Jak zrobić domek dla jeża?
Budowa domku dla jeża jest prostym zadaniem a materiały do budowy mogą pochodzić z recyklingu. Najlepiej jest zbudować domek drewniany, zapewniający odpowiednią izolacje od podłoża. W naszym projekcie materiały pozyskaliśmy od firm obrabiających drewno. Wykorzystaliśmy zbędne odpady, które odpowiednio obrobiliśmy i przycięliśmy. Domek złożony został z drewnianych desek które umocowaliśmy za pomogą gwoździ i wkrętów tak by żaden ostry element nie wystawał. Warto zostawić dach domku nie umocowany na stałe aby można było domek uprzątnąć. 

Projekt domku dla jeży przygotowany przez studenta biotechnologii. 

Użyliśmy styropianu obszytego materiałami ze zużytej odzieży aby zapewnić dodatkową izolację podłoża. Domek wyścieliliśmy sianem, słomą i trocinami. Aby domek był gotowy należało również uszczelnić dach. W tym celu użyliśmy resztek papy pochodzącej z recyklingu oraz folii.

Domki w trakcie budowy.

Domki w trakcie budowy.

Ostatnim elementem budowy domku jest jego dekoracja i kreatywna nazwa. Tak przygotowane domki zostały przewiezione do ogrodów działkowych i gospodarstw wiejskich w których jeże są częstymi gośćmi.

Efekt końcowy budowy domków dla jeży.

Co dalej? 
Zbudowane domki należy umieścić w odpowiednich miejscach w których występują lub mogą pojawić się jeże. Miejscami takimi są ogrody, działki, polany w pobliżu lasu a często nawet domy jednorodzinne na przedmieściach. Pamiętajmy również, że ochrona jeży to nie tylko budowa domków. Zostawiając nieuprzątnięty ogród lub wydzielając część w której nie będziemy prowadzić regularnych porządków zapewnimy schronienie nie tylko jeżom ale również innym niewielkim zwierzętom takim jak jaszczurki, ptaki a nawet zające.

Przekształcając trawnik w łąkę kwietną zapewniamy różnorodność biologiczną roślin oraz siedliska dla różnych owadów. Ochroną przyrody nie tylko jeży jest ograniczenie używania środków ochrony roślin i pestycydów w sadach i ogrodach. Zwierzęta zamieszkujące te tereny podtruwają się szkodliwymi substancjami i nie chętnie do nich wracają. Ważnym jest również rozsądek i rozwaga na drodze, szczególnie w wieczornych porach, gdyż nagrzany asfalt przyciąga nie tylko jeże i drobne ssaki ale również większe zwierzęta leśne takie jak zające i sarny, które mogą ulec wypadkowi.

Jeden z powstałych domków wraz z jego opiekunem. 

Barbara Zarzecka
studentka biotechnologii