Aktualne informacje o Olimpiadzie Wiedzy Ekologicznej

Główny Komitet Olimpiady Wiedzy Ekologicznej pragnie poinformować, że kolejna edycja Olimpiady odbędzie się, ale aktualnie:

• trwa proces reorganizacji jej przebiegu
• od 3 tygodni nie działa strona olimpijska gdyż została "zhakowana", informatycy intensywnie walczą z tym problemem
• czekamy na nowelizacje aktu naszego powołania z 1990 r. przez prawników SGGW,
• etap podstawowy i zgłoszenia szkół  do niego przez formularz (materiały będzie pobierał dyrektor szkoły i dlatego wszystkie jego dane będa niezbędne do wpisania szkoły do zaktualizowanej bazy szkół} zamiescimy po uruchomieniu strony!
• terminem etapu podstawowego etapu będzie 12 stycznia 2026 r.

Wierząc,że w najbliższym czasie uporamy się ze wszystkimi w/w trudnościami, łączymy serdeczne pozdrowienia,

W imieniu GK OWE

Dr Małgorzata Falencka-Jabłońska

Przewodnicząca GK OWE

Drugie życie Torbusza Plastycjusza

Torbusz Plastycjusz nie zawsze był samotny. Kiedyś nosił zakupy dla kobiety, która go pokochała. Był jej wiernym towarzyszem, silnym, wytrzymałym i niezastąpionym. Ale pewnego dnia wszystko się zmieniło.-„Muszę być bardziej eko” — powiedziała, sięgając po nową, materiałową torbę. Torbusz nie miał szans. Został porzucony i zdradzony. Najpierw wciśnięty do szuflady, potem wyrzucony na wiatr, który porwał go w nieznane. Przez lata dryfował po świecie, zagubiony i niechciany. Leżał na plażach, unosząc się na falach oceanu, był zadeptywany na ulicach. Czuł się winny, że go nienawidzą. Mówili, że szkodzi środowisku, że nigdy się nie rozłoży, że jest niepotrzebny. 

W końcu postanowił coś zmienić. Zaczął pracować nad sobą – zamiast czekać na akceptację, dźwigał ciężary, pomagał, gdzie mógł. Stał się silniejszy, bardziej odporny na ciosy losu. Wiedział, że pomimo swoich lat jeszcze się do czegoś nadaje. Ale wciąż czuł pustkę. Aż pewnego dnia, w wietrzny poranek, wiatr zaniósł go pod drzwi nieznanego domu. Drzwi otworzyła kobieta. Miała ciepły uśmiech i spojrzenie, które zdawało się dostrzegać w nim coś więcej niż tylko zużyty plastik.-„Och! Co my tu mamy? Ktoś cię zostawił?” Nie wyrzuciła go. Nie odwróciła się z pogardą. Wzięła go do środka i zaczęła coś szeptać, dotykając go delikatnie.-„Damy ci drugą szansę” — powiedziała. Torbusz poczuł, jak jego wnętrze wypełnia ciepło. Nigdy nie sądził, że ktoś będzie w stanie dać mu drugą szansę. W jego najgorszych koszmarach rozkładał się gdzieś na poboczu przez całą wieczność. Na szczęście miła i urocza kobieta postanowiła mu pomóc. 

Został poddany recyklingowi. Nie był już samotnym, zapomnianym workiem dryfującym w oceanie. Stał się czymś nowym, wartościowym. Może częścią miękkiego pledu, może butelką na wodę, a może stylową torbą, którą ktoś pokocha na nowo. Po latach samotności zrozumiał, że każdy zasługuje na drugą szansę. A prawdziwa miłość to nie to, co nas definiuje w chwili obecnej, ale to, co możemy z siebie dać światu.

Wiktoria Sikorska

studentka biotechnologii

Wpływ wylesiania na klimat i społeczności lokalne

Wycinka lasów stanowi jedno z najpoważniejszych zagrożeń dla ochrony środowiska, prowadząc do nieodwracalnych zmian w ekosystemach i pogłębiając kryzys klimatyczny. Lasy odgrywają kluczową rolę w regulacji klimatu, pochłaniając dwutlenek węgla z atmosfery, a ich masowe niszczenie przyczynia się do globalnego ocieplenia, utraty bioróżnorodności i degradacji gleby. Pomimo rosnącej świadomości ekologicznej i wprowadzania różnych programów ochronnych, tempo wylesiania wciąż jest alarmujące, zwłaszcza w regionach tropikalnych, takich jak Amazonia, Azja Południowo-Wschodnia czy Afryka Środkowa.

Przyczyną wylesiania jest przede wszystkim działalność człowieka, napędzana rosnącym zapotrzebowaniem na surowce i przestrzeń. Przemysł drzewny eksploatuje lasy w celu pozyskania drewna na potrzeby budownictwa, meblarstwa oraz produkcji papieru. Ogromne połacie lasów są wycinane pod uprawy, takie jak soja czy olej palmowy, oraz pod hodowlę zwierząt, co jest szczególnie widoczne w Ameryce Południowej. Urbanizacja i rozwój infrastruktury również przyczyniają się do wylesiania, gdyż rosnąca liczba ludności wymaga nowych osiedli, dróg i fabryk.

Jednym z najpoważniejszych skutków wylesiania jest jego wpływ na zmiany klimatu. Drzewa pochłaniają ogromne ilości dwutlenku węgla, a ich masowa wycinka prowadzi do wzrostu stężenia tego gazu w atmosferze, co przyczynia się do efektu cieplarnianego. Dodatkowo, wypalanie lasów w celu oczyszczenia terenów emituje jeszcze większe ilości gazów cieplarnianych. To skutkuje ekstremalnymi zjawiskami pogodowymi, takimi jak huragany, susze czy intensywne opady deszczu, które mogą prowadzić do powodzi i osuwisk ziemi.

Nowoczesne badania potwierdzają, że zmiany w pokrywie leśnej mają wpływ nie tylko na lokalny klimat, ale również na globalne wzorce cyrkulacji powietrza. Utrata wilgoci emitowanej przez lasy (tzw. pompy wilgoci) może wpływać na zmniejszenie opadów atmosferycznych w odległych regionach, co prowadzi do zjawisk takich jak pustynnienie czy spadek plonów w rolnictwie. Te zmiany mają dalekosiężne skutki, również w kontekście globalnego bezpieczeństwa żywnościowego.

Kolejną konsekwencją wycinki lasów jest dramatyczna utrata bioróżnorodności. Lasy deszczowe są domem dla milionów gatunków roślin i zwierząt, a ich niszczenie prowadzi do wyginięcia wielu organizmów. Wiele z tych gatunków nie jest jeszcze nawet odkrytych przez naukowców. Zanik naturalnych siedlisk zmusza zwierzęta do migracji w poszukiwaniu nowego miejsca do życia, co często prowadzi do konfliktów z ludźmi i osłabienia całych populacji.

Degradacja środowiska naturalnego wpływa również na jakość życia ludzi, szczególnie tych, którzy są bezpośrednio zależni od lasów. Społeczności rdzenne, zamieszkujące lasy od pokoleń, tracą swoje domy i źródła utrzymania, gdy korporacje przejmują ich ziemie pod plantacje lub przemysł wydobywczy. Wylesianie często odbywa się bez zgody lokalnych mieszkańców i łamie ich prawa, co prowadzi do marginalizacji społecznej i ubóstwa.

Wylesianie zwiększa również ryzyko występowania chorób zakaźnych, gdyż zmiany w ekosystemach sprzyjają rozprzestrzenianiu się patogenów. Zanik naturalnych barier może prowadzić do przenoszenia wirusów ze zwierząt na ludzi, jak miało to miejsce w przypadku niektórych epidemii.

Aby zahamować proces wylesiania, konieczne są skoordynowane działania na różnych poziomach – od polityki międzynarodowej po codzienne wybory konsumenckie. Rządy powinny wprowadzać surowsze regulacje dotyczące gospodarki leśnej, promując zrównoważone metody zarządzania zasobami naturalnymi. Ważne jest także wspieranie inicjatyw zajmujących się ochroną lasów, takich jak organizacje ekologiczne prowadzące programy zalesiania oraz edukację ekologiczną. Konsumenci mogą przyczynić się do ochrony lasów, wybierając produkty z certyfikowanych źródeł, ograniczając marnotrawstwo papieru oraz zmniejszając spożycie produktów, których produkcja przyczynia się do wylesiania, takich jak olej palmowy czy mięso pochodzące z masowych hodowli.

Wylesianie jest jednym z największych wyzwań ekologicznych XXI wieku, a jego skutki mogą być nieodwracalne, jeśli nie podejmiemy odpowiednich działań. Utrata lasów oznacza nie tylko katastrofalne zmiany klimatyczne i wyginięcie wielu gatunków, ale także bezpośrednie zagrożenie dla ludzi, zwłaszcza tych, którzy są zależni od ekosystemów leśnych. Odpowiedzialność za ochronę lasów spoczywa zarówno na rządach i organizacjach międzynarodowych, jak i na każdym człowieku. Świadome wybory, edukacja ekologiczna oraz wspieranie działań na rzecz ochrony środowiska mogą pomóc zahamować ten destrukcyjny proces i zapewnić przyszłym pokoleniom zdrową planetę do życia.

Szymon Wójcik, Biotechnologia semestr IV

Bibliografia

One More Tree. (n.d.). *Wpływ wylesiania na globalne wzorce klimatyczne i społeczności lokalne*. https://one-more-tree.org/pl/wplyw-wylesiania-na-globalne-wzorce-klimatyczne-i-spolecznosci-lokalne/

WWF Polska. (n.d.). *Las – naturalna klimatyzacja Ziemi*. https://www.wwf.pl/las-naturalna-klimatyzacja-ziemi#las-klimat

Eko Kalendarz Adwentowy studentów biologii 2025

 Eko Kalendarz Adwentowy studentów biologii — dwa razy lepsi od Herkulesa  

Eko Kalendarz Adwentowy studentów biologii, czyli więcej niż prace Herkulesa. Herkules wykonał 12 prac, a studenci proponują 24, 

Studenci trzeciego roku biologii UWM w Olsztynie, w grudniu 2025 r., w ciągu 24 dni  wykonają 24 drobnych aktywności pod nazwą Eko Kalendarz Adwentowy, zamienią czekoladki na… ekologiczne wyzwania. Od 1 do 24 grudnia będą codziennie ogłaszać na Facebooku, Instagramie i TikToku jedno proste zadanie do wykonania w ramach akcji „Eko Kalendarz Adwentowy”. Każdy może dołączyć i wykonać codzienne wyzwania, udokumentować je zdjęciem, opisem lub krótką rolką i zawalczyć o nagrody. 

Dlaczego to robią? Bo wierzą, że codzienne małe gesty mają równie dużą co prace Herkulesa.  W przedświątecznym czasie łatwo zapomnieć o tym, co naprawdę ważne. Zakupy, dekoracje, konsumpcyjny szał… Tymczasem studenci proponują, by na chwilę zwolnić i dać coś od siebie – nie sobie. „Adwent to czas przygotowania – nie tylko do świąt, ale też do bycia bardziej świadomym człowiekiem. My przygotowujemy się… ekologicznie” – mówi jedna z organizatorek akcji. Bo największy prezent, jaki możemy dać sobie i przyszłym pokoleniom, to zrównoważona planeta. 

Eko Kalendarz Adwentowy to 24 drobne działania, które razem mogą dać realną zmianę, np. zrezygnuj z plastikowej torby, wybierz komunikację miejską, zrób ozdobę z recyklingu, zgaś niepotrzebne światło, napraw coś zamiast wyrzucać. Każdy uczestnik może dołączyć w dowolnym momencie. Wystarczy wykonać zadanie, uwiecznić je na zdjęciu lub krótkiej rolce i opublikować w mediach społecznościowych z hasztagiem #EkoAdwent. Dla najbardziej aktywnych organizatorzy przewidzieli drobne upominki, a dla wszystkich – satysfakcję, że zrobili coś dobrego dla planety i własnej przyszłości. 

Jeszcze kilkanaście lat temu zimy w Olsztynie były naprawdę białe. Dzieci lepiły bałwany, a jeziora zamarzały na dobre. Dziś śnieg coraz częściej widzimy tylko na zdjęciach. 

Studenci, którzy uczą się o zmianach klimatycznych nie z podręczników, ale z własnego doświadczenia, postanowili pokazać, że każdy z nas może pomóc zmienić świat na lepsze.  Tak jak kropla drąży skałę, tak małe działania tysięcy ludzi mogą stopniowo zmienić bieg rzeczy. „Nie zbawimy planety w jeden dzień, ale możemy codziennie robić coś małego, co ma sens. To nasz sposób, by połączyć wiedzę z działaniem i dać dobry przykład” – dodają organizatorzy. Eko Kalendarz to nie tylko działanie, ale też nauka – w małych, przystępnych porcjach. Każde zadanie to okazja, by dowiedzieć się czegoś nowego o przyrodzie i rozwoju zrównoważonym: jak ograniczyć ślad węglowy, co to znaczy „zero waste”, jak działa recykling i dlaczego warto kupować lokalnie. W ten sposób studenci chcą pokazać, że ochrona środowiska to nie teoria z wykładów, ale coś, co można robić codziennie, z radością i kreatywnością. 

• Dane kontaktowe (dla mediów): Alicja Frost, Koordynatorka projektu Eko Kalendarz Adwentowy WBiB UWM, e-mail alicja.frost1@gmail.com 
• Więcej informacji o akcji studentów na Facebooku: https://www.facebook.com/profile.php?id=61582046557894 oraz na Instagramie: https://www.instagram.com/ekokalendarzadwentowy/ 

Natura 2000: europejski strażnik przyrody w obliczu wyzwań i nadziei

Źródło : https://www.eea.europa.eu/en/analysis/maps-and-charts/natura-2000-network-terrestrail-and

Wyobraźmy sobie sieć obszarów chronionych, która rozciąga się przez cały kontynent, obejmując najcenniejsze i najbardziej zagrożone gatunki oraz siedliska. Taka jest właśnie Natura 2000 – największa na świecie skoordynowana inicjatywa ochrony przyrody, obejmująca imponujące 18% powierzchni lądowej Unii Europejskiej i niemal 6% jej obszarów morskich. W Polsce, ten zielony parasol rozpościera się nad około 19% terytorium kraju. Ale czym dokładnie jest ten program i jak radzi sobie z wyzwaniami, które niesie ze sobą tak ambitne przedsięwzięcie?  

Wizja Natury 2000: symbioza człowieka z naturą

U podstaw Natury 2000 leżą dwie kluczowe dyrektywy Unii Europejskiej: Ptasia (z 1979 r.) i Siedliskowa (z 1992 r.). Ich wspólnym celem jest zapewnienie długoterminowego przetrwania najcenniejszych i najbardziej zagrożonych gatunków oraz siedlisk przyrodniczych w Europie. Co wyróżnia ten program, to jego elastyczne podejście. W przeciwieństwie do tradycyjnych, często restrykcyjnych form ochrony, Natura 2000 nie wyklucza działalności człowieka. Rolnictwo, leśnictwo, a nawet obecność obszarów miejskich są dopuszczalne, pod warunkiem, że nie prowadzą do pogorszenia stanu chronionych siedlisk i gatunków. To świadome dążenie do harmonijnego współistnienia rozwoju społeczno-gospodarczego z poszanowaniem środowiska naturalnego.  

Ta wizja przekłada się na szereg wymiernych korzyści:

• Zrównoważony rozwój i elastyczność: Program promuje model, w którym dotychczasowe zagospodarowanie i działalność gospodarcza mogą być kontynuowane, co sprzyja akceptacji lokalnych społeczności i integruje ochronę z codziennym życiem.  
• Wsparcie dla rolnictwa i inwestycji proekologicznych: Natura 2000 otwiera drzwi do znaczących dofinansowań, zwłaszcza dla gospodarstw rolnych. Programy rolnośrodowiskowe zachęcają do praktyk przyjaznych środowisku, a w przypadku koniecznych inwestycji, dopuszczają ich realizację z zastosowaniem kompensacji przyrodniczej, np. odtworzenia siedliska w innym miejscu. Polska z sukcesem pozyskuje środki z unijnego programu LIFE na projekty środowiskowe, w tym na ochronę lasów czy adaptację do zmian klimatu.  
• Rozwój turystyki i promocja lokalnych produktów: Malownicze krajobrazy i bogactwo przyrody obszarów Natura 2000 przyciągają turystów, stymulując rozwój agroturystyki i lokalnej infrastruktury. To z kolei tworzy nowe miejsca pracy i podnosi jakość życia mieszkańców. Status Natura 2000 może również stać się rozpoznawalną marką dla lokalnie wytwarzanych produktów, wspierając tradycyjne metody produkcji i regionalną bioróżnorodność.  

Cienie na horyzoncie: wyzwania i krytyka

Mimo tych obiecujących perspektyw, program Natura 2000 napotyka na szereg wyzwań, które wpływają na jego pełną skuteczność. Wiele z początkowych obaw, wyrażanych przez różne grupy interesariuszy, okazało się uzasadnionych:

• Problemy w zarządzaniu i planowaniu: Jednym z kluczowych wyzwań jest powolne tempo opracowywania i wdrażania kompleksowych planów zadań ochronnych. Często wynika to z ograniczeń finansowych i braku specjalistów. Lokalni samorządowcy nierzadko postrzegają te plany jako przeszkodę dla inwestycji i uciążliwy obowiązek administracyjny.  
• Konflikty z rozwojem infrastruktury: Rozwój miast i nowej infrastruktury, takiej jak drogi, często prowadzi do ingerencji w obszary Natura 2000. Nieprzemyślane lokalizacje inwestycji i niekompetentne miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego mogą skutkować nieodwracalnymi szkodami dla krajobrazu i zagrożeniem dla gatunków.  
• Wpływ działalności gospodarczej: Zarówno intensyfikacja rolnictwa (np. nadmierne stosowanie pestycydów i nawozów, prowadzące do eutrofizacji wód) , jak i, paradoksalnie, zaprzestanie tradycyjnych praktyk rolnych, mogą negatywnie wpływać na siedliska. Zbyt intensywna gospodarka leśna również może zmniejszać bioróżnorodność.  
• Niewystarczające finansowanie i świadomość społeczna: Mimo wsparcia ze strony Unii Europejskiej, środki przeznaczane na program często są niewystarczające na skuteczne działania ochronne i restauracyjne. Dodatkowo, podstawowe idee i korzyści Natury 2000 nie zakorzeniły się jeszcze głęboko w świadomości społecznej, co prowadzi do oporu i nieporozumień, często pogłębianych przez początkowe pomijanie lokalnych społeczności w procesie wyznaczania obszarów.  
• Zmiany klimatu: Pierwotne ustawodawstwo Natura 2000 nie uwzględniało w pełni kwestii zmian klimatu. Obecnie jednak adaptacja do zmian klimatu stała się priorytetem, a programy takie jak LIFE wspierają rozwiązania adaptacyjne dla zarządców obszarów Natura 2000. Rosnące zagrożenia wynikające z ekstremalnych warunków pogodowych stanowią poważne wyzwanie dla wrażliwych gatunków i siedlisk.  

Patrząc w przyszłość: aktywne rozwiązania dla wyzwań Natury 2000

Polska poczyniła znaczące postępy w tworzeniu sieci Natura 2000, wyznaczając do końca 2022 roku 453 obszary siedliskowe i wypełniając harmonogram zobowiązań wobec Komisji Europejskiej. Obecnie polska sieć obejmuje 868 obszarów siedliskowych oraz 145 obszarów ptasich. Co najważniejsze, wiele z wymienionych problemów jest aktywnie adresowanych i rozwiązywanych, co daje nadzieję na jeszcze skuteczniejszą ochronę przyrody:  

Źródło : https://gminawolka.blogspot.com/2011/01/obszar-natura-2000-bystrzyca.html

 

• Plany zarządzania: Problem powolnego tempa opracowywania planów zadań ochronnych jest intensywnie rozwiązywany. Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska otrzymała niemal 104 miliony złotych dofinansowania unijnego na aktualizację i opracowanie planów dla 404 obszarów Natura 2000. Dodatkowo, organizowane są spotkania Zespołów Lokalnej Współpracy, aby włączyć społeczności w proces planowania.  
• Konflikty inwestycyjne: Wprowadzane są bardziej rygorystyczne oceny oddziaływania na środowisko (OOŚ) oraz strategiczne oceny oddziaływania na środowisko (SOOŚ), które uwzględniają skumulowany wpływ inwestycji na obszary Natura 2000. W przypadku, gdy negatywne oddziaływania są nieuniknione, stosuje się kompensację przyrodniczą, np. odtwarzanie siedlisk na większej powierzchni. W planowaniu przestrzennym wprowadza się zmiany ograniczające zabudowę na terenach zagrożonych, np. powodzią.  
• Wsparcie dla rolnictwa i leśnictwa: Wspólna Polityka Rolna UE stale ewoluuje, motywując rolników do prowadzenia gospodarki rolnej w sposób korzystny dla środowiska, m.in. poprzez programy rolnośrodowiskowe, które rekompensują straty i zachęcają do ekstensywnego użytkowania gruntów. W Puszczy Białowieskiej rolnicy otrzymali dofinansowanie na działania ochronne, takie jak wykaszanie czy wypas, co pokazuje, że tradycyjne praktyki są wspierane.  
• Finansowanie i świadomość: Polska z sukcesem pozyskuje coraz więcej środków z unijnego programu LIFE, co świadczy o rosnącym zaangażowaniu i możliwościach finansowania działań ochronnych. Od 2021 roku Polska pozyskała więcej środków z LIFE niż w ciągu siedmiu lat poprzedniej perspektywy finansowej Komisji Europejskiej. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) aktywnie współfinansuje te projekty. Prowadzone są również działania promocyjne i informacyjne, mające na celu podniesienie świadomości społecznej na temat korzyści płynących z Natury 2000.  
• Adaptacja do zmian klimatu: Kwestia zmian klimatu, początkowo niedoceniana, stała się priorytetem. Program LIFE aktywnie wspiera rozwiązania adaptacyjne dla zarządców obszarów Natura 2000, rolników i leśników. Polska opracowała Strategiczny Plan Adaptacji (SPA 2020) oraz wdraża miejskie plany adaptacji (MPA), z budżetem 20 mln PLN na ich opracowanie, co ma zwiększyć odporność na ekstremalne warunki pogodowe.  
• Turystyka i przestrzeganie przepisów: Środki z Funduszy Europejskich są przeznaczane na ukierunkowanie ruchu turystycznego na obszarach cennych przyrodniczo, a także na rozwój ośrodków edukacyjnych i ścieżek dydaktycznych, które pomagają w edukacji i minimalizowaniu negatywnego wpływu. Aktywność samorządów i organizacji przyczynia się do ograniczania nieprzestrzegania przepisów.  

Natura 2000 to dynamiczny projekt, który nieustannie się rozwija i adaptuje do nowych wyzwań. Mimo że wiele początkowych obaw okazało się uzasadnionych, program wykazuje zdolność do reagowania na problemy, pozyskując fundusze i rozwijając strategie adaptacyjne. Pełne osiągnięcie jego celów wymaga jednak ciągłego wysiłku, zwiększonego finansowania, poprawy zarządzania i budowania autentycznego zaangażowania lokalnych społeczności. Wierzymy, że dzięki tym wspólnym działaniom, Natura 2000 będzie nadal skutecznie chronić europejskie dziedzictwo przyrodnicze, wspierając jednocześnie zrównoważony rozwój dla przyszłych pokoleń.

 

Kamil Pietrzyk

Przygotowane przy pomocy AI oraz funkcji deep research